Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 27-06-2020

gemengde onderneming

betekenis & definitie

onderneming waarvan het aandelenkapitaal in handen is van zowel particulieren als publiekrechtelijke lichamen (staat, gemeenten, provincies e.d.). Het is dus een tussenvorm van het particuliere bedrijf en overheidsbedrijf.

In Nederland b.v. Koninklijke Ned. Hoogovens en Staalfabrieken nv (houdstermaatschappij, 50 %, van Estel nv). Koninklijke Luchtvaart Maatschappij nv en de Nationale Investeringsbank (Herstelbank) NV. Wanneer de vrees bestaat dat particuliere ondernemingen in bedrijfstakken, waar de producent van nature een monopoliepositie inneemt (b.v. de publieke nutsbedrijven), misbruik zullen kunnen maken van hun machtspositie ten koste van de consument, neemt de overheid de voorziening van bepaalde goederen of diensten zelf ter hand (➝overheidsbedrijf), of wil daarop in sterke mate invloed uitoefenen. Soms neemt de overheid deel in bepaalde particuliere ondernemingen, wanneer het algemeen belang eist dat deze worden gesticht, in stand gehouden of uitgebreid, terwijl het risico voor de particuliere belegger te groot wordt geacht.

Naast deelneming in het kapitaal, kan de overheid ook nog op andere wijze steun verlenen, b.v. door het garanderen van dekking der kosten en een redelijk dividend op het aandelenkapitaal, of door het verlenen van garantie voor hoofdsom en rente van een door de onderneming uit te geven obligatielening. Ook komt het voor dat de overheid de financiële voordelen van de exploitatie van bepaalde natuurlijke rijkdommen geheel of ten dele rechtstreeks ten goede wil doen komen aan de volkshuishouding als geheel (b.v. de aardgasvoorziening in Nederland: Nederlandse Gas-Unie).In België treft men gemengde ondernemingen aan in de vervoerssector (o.a. Sabena, Nationale Maatschappij der Belg. Spoorwegen, Maatschappijen voor gemeenschappelijk intercommunaal vervoer), in de financiële sector (Nationale Maatschappij voor Krediet aan de Nijverheid, Nationale Investeringsmaatschappij, Nationale Bank van België, Herdisconteringen Waarborginstituut), en in de industriële sector (Val-Saint-Lambert).