[Lat. fides, toezegging, committere, vertrouwen], o. (-sen), erfstelling over de hand. In het Romeins recht was fideï-commis een vormvrij verzoek, van de erflater aan iemand die na zijn dood uit zijn boedel een voordeel zou genieten. Sedert keizer Augustus waren deze, ten tijde van de republiek nog slechts moraliter bindende verzoeken, ook rechtens bindend, doordat zij in een buitengewone procedure voor de consul (sedert Claudius een praetor fideï-commissarius) geldend gemaakt konden worden.
In de keizertijd vond een geleidelijk assimilatieproces plaats tussen fideïcommissum en het legatum, dat onder Iustinianus eindigde in een volledige gelijkstelling.In het moderne recht verstaat men onder fideï-commis (of fideï-commissaire substitutie) een erfstelling of legaat over de hand, d.i. een beschikking, waarbij de testateur twee keer over hetzelfde goed beschikt ten behoeve van twee personen, die na elkaar tot het vermaakte gerechtigd zijn, terwijl de tweede geroepene alleen verkrijgt indien hij op het moment dat het recht van de eerste geroepene, de bezwaarde, eindigt, meestal diens overlijden, nog in leven is. Het zuivere fideï-commis is een fideï-commis met de verplichting voor de bezwaarde om het verkregene te bewaren voor de tweede geroepene, de verwachter. Een zuiver fideï-commis is in het algemeen verboden, art. 926 Ned. BW, behoudens de uitzonderingen van art. 1020 en 1021. Daarnaast bestaat het fideï-commis de residuo, d.i. een fideïcommis waarbij de verwachter geroepen wordt tot hetgeen de bezwaarde bij het einde van het fideïcommis onvervreemd en onverteerd heeft overgelaten van de fideï-commis goederen. Het fideï-commis de residuo is zonder beperking geoorloofd.
Als verwachter kan iedereen geroepen worden; bepaald kan worden dat bij vooroverlijden van de verwachter al diens wettige kinderen, reeds geboren of die nog geboren zullen worden, als verwachters zullen optreden. Aan de bezwaarde kan verboden worden de goederen weg te schenken (artt. 1036—38). Tegenwoordig wordt het fideï-commis de residuo nog wel eens gebruikt ter verzorging van de bezwaarde. Deze kan vrijelijk over de verkregen goederen beschikken; hetgeen deze overlaat van het verkregene gaat echter niet naar zijn erfgenamen, maar naar de door de oorspronkelijke testateur aangewezen verwachter.
In België kan de erflater aan legataris het verbod opleggen onder kosteloze titel te beschikken over de goederen (artt. 897, 1048-74 Belg. BW),
