[Lat.], v.,
1. de verspreiding van deeltjes (atomen, ionen, elektronen) tussen deeltjes van een andere soort ten gevolge van hun warmtebeweging ;
2. verstrooiing of ongelijkmatige terugkaatsing van warmte of licht.
NATUURKUNDE. Wanneer er tussen twee naburige punten een verschil in concentratie bestaat, ontstaat door diffusie een stroom van deeltjes van het punt met hoge naar het punt met lage concentratie. Is een vat b.v. van onderen gevuld met een oplossing van kopersulf aat en bevindt zich daarboven zuiver water, dan zal zich na verloop van zekere tijd ook kopersulfaat in dit water bevinden. Tenslotte zal het zich gelijkmatig over de gehele aanwezige vloeistof verdelen. Het is duidelijk dat deze proef alleen gedaan kan worden met vloeistoffen die, zoals water en alcohol, onderling mengbaar zijn. Eveneens zullen twee aanvankelijk gescheiden gassen zich op den duur vermengen (b.v. koolzuur onder in een vat, lucht er boven). Deze vermeningen komen ook tegen de werking van de zwaartekracht in tot stand, d.w.z. zij hebben ook plaats, wanneer zich aanvankelijk de zwaarste stof beneden, de lichtste stof boven bevindt.
Bij gassen kan het verloop van de diffusie met behulp van de kinetische gastheorie worden nagegaan. Zijn van een zeker volume verschillende delen aanvankelijk met verschillende gassen gevuld, dan vermengen deze zich door de aanhoudende moleculaire beweging langzamerhand met elkaar. Ondanks de grote snelheid van de moleculen geschiedt deze vermenging toch slechts langzaam wegens het grote aantal botsingen van de moleculen onderling. Vandaar dat het, bij uitsluiting van luchtstromingen, lange tijd duurt alvorens een geur, die zich ergens ontwikkelt, op enige afstand bespeurd wordt. De snelheid waarmee de diffusie verloopt, is afhankelijk van de temperatuur: hoe hoger de temperatuur, des te groter is de diffusiesnelheid.
Op dezelfde wijze als gassen vermengen verschillend geconcentreerde delen van een oplossing zich langzamerhand met elkaar. Is de opgeloste stof in ionen gesplitst, dan diffunderen de ionen ieder voor zich, meestal met verschillende snelheden. Na enige tijd zijn dus meer ionen van de ene soort dan ionen van de andere soort gediffundeerd. De ionen zijn tegengesteld elektrisch geladen, dus treedt als gevolg van de diffusie een potentiaalverschil op tussen de verschillend geconcentreerde delen van de oplossing.
De diffusiesnelheid is zeer verschillend voor verschillende materialen en is in het algemeen het grootst voor gassen en het kleinst voor vaste stoffen. In gassen geldt dat de diffusiesnelheden van verschillende gassen omgekeerd evenredig zijn met de wortels uit hun dichtheden (de zgn. wet van Graham, 1829). Zuurstof is 16 maal zo zwaar als waterstof, dus diffundeert het 4 maal zo langzaam. Diffusie wordt toegepast voor een groot aantai zeer verschillende doeleinden in fysische en chemische processen en in de elektronentechniek. Een voorbeeld van een fysische toepassing is de scheiding van isotopen, die hierop berust dat lichte atomen sneller diffunderen dan zwaardere, b.v. de scheiding van de uraniumisotopen 235 en 236 in de vorm van gasvormig UF6 tijdens de Tweede Wereldoorlog; door het geringe dichtheidsverschil leverde dit proces slechts door achtereenschakeling van grote aantallen diffusiescheidingsbuizen een bruikbaar rendement. Een chemische toepassing is de diffusie van stikstof in staal bij het harden (nitreren) van het oppervlak van stalen voorwerpen.
In de elektronentechniek wordt diffusie van elektronen en gaten toegepast in transistors, waar het ladingtransport van emitter naar collector door diffusie geschiedt. TECHNIEK. Diffusie van waterdamp door bouwmaterialen is één van de oorzaken van het optreden van inwendige condensatie. Ook bij de droging van constructies speelt in sommige gevallen het diffusieproces een belangrijke rol. De hoeveelheid door een materiaal diffunderende waterdamp wordt bepaald door de waterdampgeleidingscoëfficiënt of het hiermee samenhangende diffusieweerstandsgetal. Door metalen en glas kan waterdamp niet diffunderen. Zeer ‘open’ materialen, d.w.z. materialen waardoor waterdamp gemakkelijk diffundeert, zijn b.v. minerale wol en het voor spouwvulling gebruikte ureumformaldehydeschuim.
