een psychologische theorie op het terrein der cognitie. In dergelijke theorieën gaat men ervan uit dat het gedrag van een persoon in belangrijke mate bepaald wordt door de wijze waarop hij de omgeving waarneemt, structureert en begrijpt.
Terwijl in het behaviorisme veranderingen in situaties in verband worden gebracht met veranderingen in gedrag, stelt de cognitieve theorie dat veranderingen in gedrag optreden als de persoon tegenstellingen waarneemt tussen een feitelijk vastgestelde en een wenselijk geachte toestand. G.A. Kelly heeft een theorie ontworpen over de wijze waarop de waarnemingen van en de subjectieve constructies over andere personen tot stand komen. De hiervoor ontworpen test (Role Construct Repertory Test) blijkt in een aantal uiteenlopende situaties toepasbaar. J.B.Rotter heeft een theorie ontworpen waarin wordt nagegaan hoe een persoon verschillende verwachtingen opbouwt over de consequenties van zijn gedrag. Deze verwachtingen blijken, gecombineerd met een concrete situatie, voorspellingen over het gedrag mogelijk te maken.
