Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 27-07-2019

cognitieve stijl

betekenis & definitie

term uit de psychologie; een in de persoonlijkheidsstructuur verankerde tendentie om op bepaalde wijze informatie op te nemen en te verwerken. Zo zijn er b.v. consistente verschillen gevonden in de mate waarin mensen ‘veldafhankelijk’ (‘field-dependent’) dan wel ‘veldonafhankelijk’ (‘field-independent’) zijn.

Hiermee wordt een tendentie tot globaal resp. analytisch waarnemen aangeduid, die o.a. blijkt uit de mate waarin personen bij het uitvoeren van bepaalde waarnemingstaken beïnvloed worden door achtergronden contextfactoren. Een ander voorbeeld van een cognitieve stijl is de zgn. nivelleringstendentie (‘levellingsharpening’): de mate waarin iemand geneigd is kleine verschillen tussen achtereenvolgens aangeboden figuren te verwaarlozen. Het is waarschijnlijk dat de ontwikkeling van de cognitieve stijl al vroeg inzet. Dit is in overeenstemming met de opvatting dat de ontwikkeling van de persoonlijkheid direct na de geboorte een aanvang neemt. De vraag rijst of cognitieve stijlen open staan voor beïnvloeding via het onderwijs. Het schijnt dat die cognitieve stijlen die iets weg hebben van intellectuele capaciteit, zoals het vermogen onafhankelijk van het veld een probleem te analyseren, niet makkelijk te beïnvloeden zijn; cognitieve stijlen daarentegen die opgevat kunnen worden als een bepaalde strategie van werken (b.v. nivelleringstendentie) lijken met behulp van gerichte training beïnvloedbaar.

LITT. J.M.van Meel, Bedreigd denken bij kinderen met leermoeilijkheden (1968); P.B.Warr, Thought and personality (1970); P.Span, Cognitieve stijl en aanpak van de leerstof (in: C.F.van Parreren en J. Peeck, red., Informatie over leren en onderwijzen, 1974).