afbetaling - af'betaling, v. (-en), een vorm van koop en verkoop, waarbij de partijen overeenkomen dat de koopprijs wordt betaald in twee of meer termijnen nadat de verkochte zaak aan de koper is overgedragen, al dan niet in eigendom; koop op —, koop en verkoop op afbetaling.
In Nederland regelt de Wet op het afbetalingsstelsel (13.7.1961 Stb. 218) het bedrijfsmatig tot stand brengen van afbetalingstransacties. Hieronder verstaat deze wet het door middel van een afbetalings-overeenkomst verschaffen van het nut van een roerende zaak of het verlenen van bij AMvB aangewezen diensten door een afbetalingsleverancier aan een afnemer, eventueel met tussenkomst van een afbetalingsfinancier. Door de wettelijke regeling wordt het tegengaan van misbruiken beoogd, waarvan de wet noemt m.n. het deelnemen aan afbetalingstransacties zonder kennis van zaken met betrekking tot de mogelijkheid van nakoming der bedongen verplichtingen en het anders dan door middel van een authentieke of onderhandse akte deelnemen aan transacties, die door tussenkomst van afbetalingscolporteurs zijn tot stand gebracht. Controle op het afbetalingsbedrijf wordt door de wet gegeven door de leveranciers te verplichten zich te laten inschrijven in het handelsregister en door de werkzaamheden van de afbetalingsfinancier te binden aan een vergunning, die moet worden verstrekt door de minister van Economische Zaken en die van de afbetalingscolporteur aan een vergunning, te verstrekken door het college van Burgemeester en Wethouders van de gemeente van vestiging.
België. Waar vroeger geen wettelijke regeling bestond, hebben toenemende misbruiken en de noodzakelijkheid de kopers en geldopnemers te beschermen tenslotte aanleiding gegeven tot de wet van 9.7.1957 (Stb. 26.7.1957), in werking getreden op 1.2.1958. Sindsdien werd deze wet aangevuld en gewijzigd door die van 5.3.1965, om haar bepalingen toepasselijk te maken op persoonlijke leningen op afbetaling, alsook door de wet van 8.7.1970. Voorafgaande erkenning wordt vereist voor alle natuurlijke of rechtspersonen die gewoonlijk, hoofdzakelijk of op bijkomende wijze, en onder welke vorm ook op afbetaling verkopen zonder financiering door een derde, leningen of afbetaling toestaan, of tot de financiering van verkoop op afbetaling bijdragen. Ontvankelijkheidsvoorwaarden van de erkenning zijn: inschrijving in het handelsregister en, waar het om een vennootschap gaat, oprichting onder vorm van een handelsvennootschap, en het aangaan van bepaalde verbintenissen zoals: het voeren van een bijzondere boekhouding, de toezending aan het Ministerie van Economische Zaken van de statistische staten in verband met de uitgevoerde verrichtingen. Indien verzoeker om erkenning leningen op afbetaling toestaat of tot de financiering van verkoop op afbetaling bijdraagt, moet hij bovendien het bezit rechtvaardigen van een realiseerbaar netto-actief van tenminste BF 1 mln. Geldt het een andere vennootschap dan een firma- of commanditaire vennootschap, dan dient eveneens de volledige storting van haar kapitaal ten belope van minstens BF 2 mln. bewezen te worden. Over de aanvraag tot erkenning doet de minister van Economische Zaken uitspraak binnen de maand; in geval van weigering kan verzoeker beroep op de Raad van State doen gelden (administratieve rechtspraak).
Loutere inschrijving bij het Ministerie van Economische Zaken wordt alleen vereist van de natuurlijke of rechtspersonen, die gewoonlijk, hoofdzakelijk of op bijkomende wijze, verkopen of diensten verrichten op afbetaling als door de wet voorzien, en daartoe wel een beroep doen op de financiering door een derde. Erkenning kan door de minister van Economische Zaken worden ingetrokken of inschrijving geschrapt, zulks voor ten hoogste één jaar, zo de voorwaarden niet meer vervuld of de verbintenissen niet nageleefd worden. Zij, aan wie de erkenning reeds tweemaal ontnomen werd, kunnen geen derde erkenning meer aanvragen. Om erkend of ingeschreven te worden dient men te goeder naam en faam bekend te zijn. Onbevoegd uitoefenen van het afbetalingsbedrijf is strafbaar.
