m. (kopen),
1. handeling waarbij iemand tegen betaling van een bepaald bedrag iets als zijn eigendom verkrijgt; ook de overeenkomst, het akkoord ten gevolge waarvan zo’n behandeling geschiedt (e); iets door — verwerven; — en verkoop; een — sluiten, aangaan; de — toeslaan, hem sluiten (m.n. met handslag of met een slag van de stok op het verkochte voorwerp); de — breken, ongedaan maken, ook fig.; te -, gekocht kunnende worden: deze voorwerpen zijn niet te —; (oneig.) te — zitten, in het gezicht van iedereen zitten, b.v. met wijd opengeschoven gordijnen; met iets te — lopen; weten wat er in de wereld te is, hoe het er toegaat, hoe het er gesteld is; (gew.) gezondheid te — hebben, kerngezond, blakend van gezondheid zijn; goesting is —, ieder z’n meug; er is wat te —, er komt wat kijken, het is een hele herrie; op de toe, boven het bedongene, extra, alleen fig., meestal eenvoudig voor: nog daarenboven en gewoonlijk met betrekking tot iets onaangenaams of onredelijks;
2. (in ruimere zin en oneig.) overeenkomst in handelszaken of zaken waarmee geldtransactie is gemoeid; oneig. m.n. in toepassing op een huwelijksovereenkomst: de — is klaar; met gedachte aan de waarde of het voordeel voor de koper: een goede waarbij men een grote waarde krijgt voor een geringe tegenwaarde; een slechte, een kwade —; op die —, tot die prijs, onder die voorwaarde, onder dat beding;
3. elk van de gedeelten waarin een partij die geveild zal worden, verdeeld wordt, kavel, perceel: iedere — is gekenmerkt door een nummer.
(e) Zonder de prijs bij koop en verkoop, die moet bestaan in wettig betaalmiddel, is er sprake van ruil of schenking. Naar Ned. recht is de verkoper verplicht tot het in eigendom leveren van de zaak, zulks in tegenstelling tot Frans en Belg. recht, krachtens welke de eigendom door het sluiten van de overeenkomst overgaat. De verkoper is volgens de wet, voorzover hiervan niet is af geweken, verplicht tot vrijwaring wegens uitwinning (aantasting van het vrij eigendomsrecht van de koper door een derde op grond van een beter recht krachtens een vonnis of executoriale titel) of wegens verborgen gebreken: dit laatste alleen bij specieskoop en indien het gebrek, voor een gemiddelde koper verborgen, de materiële bruikbaarheid van de zaak aantast. In dat geval kan de koper met teruggave van de zaak de koopprijs terugvorderen, dan wel met behoud van de zaak vermindering van de koopprijs vorderen. Bij genuskoop (soortkoop) is er, indien er gebreken kleven aan de geleverde zaak, sprake van wanprestatie. Indien de koper, na levering van de zaak, weigert de koopprijs te betalen, kan de verkoper de zaak, voorzover die nog in handen is van de koper, gedurende korte tijd terugvorderen.
Voorts heeft hij recht van voorrang op de opbrengst van de zaak. Indien een bepaalde zaak, die verkocht is, voor de eigendomsoverdracht door een toeval teniet gaat, is de verkoper bevrijd en moet de koper niettemin de koopprijs betalen. Dit geldt niet voor soortkoop, waarbij het risico in het algemeen pas overgaat op de koper bij levering van de zaak. Bij handelskoop wordt dan ook bij dit soort goederen bedongen dat de overgang van het risico al eerder plaatsvindt, nl. bij inlading voor transport. Aan de in het Ned. Ontwerp Nieuw BW neergelegde regeling van de koop liggen de gemeenschappelijke bepalingen van het Ontwerp Beneluxovereenkomst inzake koop en ruil ten grondslag.
Het Beneluxontwerp volgt weer zoveel mogelijk de Uniforme Wet voor internationale koop van roerende lichamelijke zaken. Deze laatste wet is gehecht aan het in 1964 over deze materie te ’s-Gravenhage gesloten verdrag.
In België wijkt koop in één opzicht aanzienlijk af van de Ned. regeling van die materie. In het Belg. recht vindt de eigendomsoverdracht nl. in de regel reeds plaats zodra de koop gesloten is, d.i. zodra partijen het eens zijn over de zaak en de prijs, al werd de zaak nog niet geleverd en de prijs nog niet betaald. Op deze regel zijn drie uitzonderingen:
1. Wanneer voorwerp van de koop niet een bepaalde zaak is, doch enkel een ‘genus’, kan de eigendomsoverdracht pas geschieden op het ogenblik van de individualisering van de zaak.
2. Geldt het voorwerp van de koop een toekomstige zaak, dan wordt de eigendomsoverdracht verdaagd tot op het ogenblik waarop de zaak tot haar bestaan komt.
3. Partijen kunnen steeds onderling overeenkomen dat de eigendomsoverdracht van een toekomstig gebeuren zal afhangen, zoals de levering van de zaak of de betaling van de prijs. Daar elk van deze uitzonderingen in de praktijk talrijke toepassingen vindt, wordt de draagwijdte van het principe dus in aanzienlijke mate ingekort. Buiten deze verschilpunten gelden in Belg. recht dezelfde regels als in Ned. recht. Een eigenaardigheid nochtans is de vernietiging van de verkoop wegens →benadeling: terwijl, in principe, de benadeling geen reden is tot nietigverklaring van een overeenkomst, behoudens in de gevallen door de wet uitdrukkelijk bepaald (art. 1118 BW), voorziet art. 1674 dat, indien de verkoper in de prijs van een onroerend goed voor meer dan → benadeeld werd, hij het recht heeft de vernietiging van de verkoop te eisen, ongeacht de bepalingen van de gemaakte overeenkomst.
