Migrerende cellen die tijdens de embryonale ontwikkeling vrijkomen bij de vorming van het dorsaal zenuwstelsel en op diverse plekken in het lichaam bijdragen aan de ontwikkeling van organen
Bij de vorming van het zenuwstelsel in een vertebraten-embryo liggen langs de dorsale neurale plaat aan weerszijden lijsten waaruit zich bij het sluiten van de neurale buis losse cellen vrijmaken. In het Engels spreekt men van “neural crest cells”. Deze cellen migreren door het hele lichaam. Omdat ze zich gedragen als mesenchym (mesoderm) maar van ectodermale oorsprong zijn noemt men ze ook wel ectomesenchym.
De neurale lijstcellen zijn specifiek voor de gewervelde dieren, maar hebben wel een voorloper in ongewervelde Chordata. In de zakpijp Ciona intestinalis (Urochordata) heeft men een cellijn gevonden, cephalische melanocyten, die een genexpressiepatroon hebben dat sterk lijkt op dat van de neurale lijstcellen van de vertebraten. Waarschijnlijk zijn uit deze melanocyten via een mutatie de neurale lijstcellen ontstaan.
Bij de migratie vanuit de neurale lijsten maken de cellen contact met de somieten, de segmentaal aangelegde “blokken” mesoderm die links en rechts naast de neurale buis liggen. Ook de neurale buis zelf en de chorda beïnvloeden de migratie. Uit onderzoek aan de klauwpad Xenopus laevis blijkt dat neurale lijstcellen onder meer bijdragen aan de vorming van (1) de schedel, (2) het hart, (3) de spinale ganglia, neuronen en gliacellen van het perifere zenuwstelsel, (4) chromaffinecellen in de bijnier en (5) melanocyten in de huid.
Dat cellen die oorspronkelijk van het zenuwstelsel komen bijdragen aan de vorming van inwendige organen illustreert de enorme samenhang tussen de diverse processen in de embryogenese en organogenese. Dit verklaart ook waarom dit embryonale ("fylotypische") stadium in de evolutie sterk geconserveerd is.
