Encyclopedie van de evolutiebiologie

Prof. Nico M. van Straalen (2019)

Gepubliceerd op 20-04-2020

Mimicry

betekenis & definitie

Het nabootsen van de omgeving of van andere soorten, in kleur, vorm, signaalstoffen, geluid of gedrag, teneinde predatoren te vermijden, in hinderlaag te liggen of prooien, gastheren, potentiële partners of bestuivers te lokken

Mimicry is een algemene term voor “nabootsing”, een verschijnsel van bijzondere betekenis voor de evolutiebiologie omdat het vaak zeer sterk bijdraagt aan de fitness van een dier. Evolutiebiologen maken onderscheid tussen diverse vormen van mimicry.

1. Camouflage. Veel dieren hebben een schutkleur of een lichaamsvorm waardoor ze soms extreem moeilijk onderscheiden kunnen worden van hun omgeving (motten, inktvissen, wandelende takken), of ze gedragen zich zodanig dat ze niet opvallen (slangen, hazen).
2. Melanisme. Zwarte vormen van vlinders hadden een voordeel op boomstammen die bedekt waren met roet in Engelse industriegebieden.
3. Mimicry van Müller ("Müllerian mimicry”), genoemd naar de Duitse zoöloog Johann Müller (1821-1879). Dieren die giftig zijn, zeer onsmakelijk of die kunnen steken hebben vaak waarschuwingskleuren waaraan ze door predatoren herkend worden. Predatoren met leervermogen zullen prooien met zo’n kleur vermijden. Elk individu heeft voordeel bij het nabootsen van hetzelfde signaal (de opvallende zwart-gele, en wit-rode streping van wespen en vlinders).
4. Mimicry van Bates (“Batesian mimicry”), genoemd naar de Engelse bioloog Henry Bates (1825-1892). Dieren die niet giftig of onsmakelijk zijn hebben ook voordeel bij het gebruik van signaalkleuren (geel-zwarte kleurpatronen en beharing van zweefvliegen die lijken op wespen en bijen).

Genetisch onderzoek aan vlinders van het geslacht Heliconius heeft laten zien dat de overeenkomst in het rode kleurpatronen bij de verschillende soorten is toe te schrijven aan hetzelfde ontwikkelingsgen (Optix) dat de vorming van de rode kleur aanstuurt. Dus wat op fenotypisch niveau convergente evolutie genoemd wordt (door Mülleriaanse mimicry), is op moleculair niveau een homologie.