Geologisch tijdvak lopend van 2.580.000 jaar geleden tot nu, waarin de landschappen en ecosystemen die we nu kennen hun vorm kregen, waarin de mens zich vanuit Afrika over alle werelddelen verspreidde en uiteindelijk het hele mondiale ecosysteem ging domineren
Het Kwartair, de laatste periode van het Cenozoïcum (de andere twee zijn Paleogeen en Neogeen), heeft twee tijdvakken, het Pleistoceen en het Holoceen.
Tijdens het Kwartair vormden de landschappen zich zoals we die nu kennen, vandaar dat in de geologie de studie van het Kwartair als een aparte subdiscipline beschouwd wordt. Kwartairgeologie houdt zich bezig met de processen die het huidige aanzien van de aarde gevormd hebben (ijstijden, landijs, regenval, zeespiegel, klei, zand, sedimentatie, enz.). Het woord Kwartair suggereert dat het de “vierde” periode is (de derde is het Tertiair), maar de term Tertiair wordt niet meer gebruikt.
De evolutie van de mens vond plaats in interactie met de kwartairgeologie. Veel van onze kenmerken (bijvoorbeeld ons lichaam) gaan terug op de eerste Afrikaanse homininen die op twee benen gingen lopen vanaf ongeveer 6 miljoen jaar geleden. Andere kenmerken, met name werktuiggebruik en sociaal gedrag zijn geëvolueerd tijdens het leven van onze voorouders Homo habilis en Homo erectus tussen 2,5 en 0,5 miljoen jaar geleden op de Afrikaanse savanne, terwijl onze cognitieve verworvenheden als Homo sapiens teruggaan op de evolutie vanaf 320.000 jaar geleden.
De eerste periode van het Kwartair, het Pleistoceen, werd gekenmerkt door periodieke koudeperiodes (ijstijden) die onze zustersoort de neanderthaler sterk beïnvloed hebben. Tenslotte vond ook in het Kwartair, aan het begin van het Holoceen, de neolithische transitie plaats waarbij de mens landbouw ging bedrijven en een enorme populatiegroei begon. Daarmee ging de evolutie een nieuwe fase in met een uiteindelijk mondiale dominantie van de mens, leidend tot de huidige tijd, het Antropoceen.
