Encyclopedie van de evolutiebiologie

Prof. Nico M. van Straalen (2019)

Gepubliceerd op 05-07-2020

Fylum

betekenis & definitie

Stam van het leven; evolutionair samenhangende groep organismen die uit één voorouder ontstaan zijn en een vergelijkbaar bouwplan hebben

Een fylum (Engels: phylum) is de hoogste categorie (behoudens informele termen zoals “rijk”, e.d.) die in de biologische classificatie gebruikt wordt om organismen te groeperen. Daarbij wordt een strikt hiërarchische indeling aangehouden. Onder een fylum vallen verschillende klassen, tot een klasse behoren verschillende ordes, een orde bestaat uit verschillende families, in een familie vallen diverse genera en tot een genus behoren meerdere species (soorten).

Er zijn ongeveer 35 dierlijke fyla; bekende groepen zijn Arthropoda (geleedpotigen), Mollusca (weekdieren) en Chordata (chordadieren). In het plantenrijk onderscheidt men twaalf fyla, zoals Pterophyta (varens) en Angiospermae (bloemplanten). Bij de bacteriën kent men een stuk of twintig fyla (Cyanobacteria, Acidobacteria, Proteobacteria), maar het begrip fylum is hier moeilijker te hanteren omdat bacteriën geen sterke differentiatie hebben in bouwplannen. Bij planten en bacteriën spreekt men ook wel van “divisies” (afdelingen) in plaats van fyla.

In de oorspronkelijke opvatting van de biosystematiek (taxonomie) was een fylum slechts een indelingscategorie, maar in de evolutiebiologie komt daarbij dat elk fylum een monofyletische groep moet zijn, dat wil zeggen één voorouder heeft (zie het betreffende lemma). Vanuit de zoölogie en de plantkunde wordt er nog aan toegevoegd dat alle leden van een fylum een overeenkomstig bouwplan hebben. Bijvoorbeeld: alle chordadieren hebben aan de dorsale zijde een chorda waaruit zich de wervelkolom ontwikkelt; alle chordadieren hebben het hart aan de ventrale zijde, enz.

Evolutiebiologen proberen de onderlinge relaties tussen alle fyla onderling op te sporen door analyse van verschillen en overeenkomsten in het DNA of andere kenmerken (fylogenetische reconstructie).