Encyclopedie van de evolutiebiologie

Prof. Nico M. van Straalen (2019)

Gepubliceerd op 05-07-2020

Species

betekenis & definitie

Soort; laagste categorie waarmee organismen ingedeeld worden in het klassieke hiërarchische systeem van de taxonomie

Van de verschillende taxonomische categorieën is soort of species de enige die een zekere biologische basis heeft; de bovenliggende categorieën, vooral genus, familie en orde zijn kunstmatig. De hogere categorieën, klasse en fylum, vinden hun biologische basis in het bouwplan en de embryonale ontwikkeling.

Het biologisch soortbegrip stelt dat als twee individuen kruisbaar zijn en vruchtbare nakomelingen krijgen ze behoren ze tot dezelfde soort. Dit op zich heldere criterium geeft niettemin bij toepassing in de praktijk veel onduidelijkheden (zie het lemma biologisch soortbegrip). Bovendien wordt het kruisbaarheid-criterium in de taxonomie vrijwel nooit toegepast; het is namelijk niet zo gemakkelijk om kruisingen vast te stellen. Daarom zijn heel veel soorten alleen morfologisch beschreven. De naam van een soort wordt daarbij verbonden met een aanwijsbaar representatief individu dat in een museumcollectie bewaard wordt. Dit noemt men het type-specimen of holotype.

Bij de naamgeving van soorten hanteert men de binaire nomenclatuur van Linnaeus. Een soort krijgt de naam van het genus waartoe hij behoort, gevolgd door een soort-epitheton, bijvoorbeeld Homo sapiens.

Onder het soortniveau worden vaak nog subspecies onderscheiden, vooral als er binnen de soort grote verschillen bestaan met beperkte genetische uitwisseling, meestal in verband met verschillende geografische regio’s. Men spreekt ook van geografische rassen. Bijvoorbeeld, omdat we weten dat mensen, neanderthalers en Denisova-mensen hybridiseerden is er wat voor te zeggen om ze te beschouwen als subspecies van Homo sapiens. Men schrijft dan Homo sapiens sapiens, H. sapiens neanderthalensis en H. sapiens denisovae.

Species is zowel enkelvoud als meervoud. Vóór een wetenschappelijke speciesnaam staat geen lidwoord.