metafoor die door de Amerikaanse bioloog G.Hardin is gebruikt en uitgewerkt om te illustreren dat personen, ondanks het feit dat ze een bepaald belang gemeenschappelijk hebben, niettemin kiezen voor gedrag dat gebaseerd is op eigenbelang. De tragiek van deze keuze schuilt in de lange-termijngevolgen ervan: individualistisch handelen biedt weliswaar individuele voordelen op korte termijn, maar desastreuze sociale èn individuele nadelen op lange termijn.
Men stelt zich een gemeenschappelijke weide (‘commons’) voor waarop verscheidene herders hun schapen laten grazen. Het is in het eigenbelang van iedere herder een zo groot mogelijke kudde te hebben en deze op de gemeenschappelijke weide te laten grazen. Dit leidt echter tot overbegrazing, hetgeen voor het collectief van herders nadelig is. Volgens Hardin redeneert een herder als volgt: ieder schaap dat ik aan mijn kudde toevoeg brengt mij individueel voordeel, terwijl de nadelen (overbegrazing) door allen gedeeld worden. Bovendien, als ik mijn kudde niet uitbreid, is dit voor de andere herders een reden temeer om dit wel te doen. Doordat iedere herder zo zal redeneren, leidt dit na verloop van tijd tot overbegrazing van de weide, met als gevolg dat iedere herder ook individueel nadeel ondervindt.
Dit houdt dus in dat de keuze voor gedrag gebaseerd op eigenbelang op korte termijn leidt tot individueel voordeel, maar op lange termijn ook tot individueel nadeel. De parallel van deze beeldspraak met de milieuproblemen is als volgt. Tal van milieuproblemen (uitputting van natuurlijke hulpbronnen, overbevolking, luchtverontreiniging, overbevissing) worden veroorzaakt, doordat het eigenbelang zwaarder weegt dan het gemeenschappelijk belang bij een schoon en leefbaar natuurlijk leefmilieu. Het negeren van negatieve milieueffecten van menselijk gedrag is misschien op korte termijn individueel voordelig, maar leidt op lange termijn — als iedereen zo redeneert tot schadelijke milieugevolgen, die zich vervolgens tegen de mens zelf keren.Een mogelijkheid om uit deze voor alle betrokkenen desastreuze situatie te geraken, is volgens Hardin wederzijds dwingende afspraken die gedeeld worden door de meerderheid van de betrokkenen. Overigens hebben deze denkbeelden van Hardin de nodige kritiek gekregen, o.a. vanwege het feit dat hij humanistische motieven en verantwoordelijkheidsbesef bij mensen zou miskennen.
