rechtvaardiging van een gedrag waarvan men de echte redenen niet kent. Wanneer men iemand die onder → hypnose is, opdracht geeft om, wanneer hij ontwaakt is, een bepaalde handeling uit te voeren, bijv. zijn paraplu te openen in een zaal, zal deze dit doen zonder het werkelijke motief te kennen.
Wanneer men hem dan vraagt zijn gedrag te verklaren, zal hij goede redenen opnoemen: ‘Ik zoek een kaartje dat ik ben kwijtgeraakt’ of ‘Ik kijk alvast of mijn paraplu in orde is voor geval het slecht weer mocht worden’. De krachten welke hem tot een bepaalde handeling hebben aangezet, kent hij niet en hij moet zijn gedrag met een logische redenering rechtvaardigen. Een ander voorbeeld: een jongetje dat verliefd is op zijn onderwijzeres, neemt een zakdoek van haar weg. Wanneer men hem ondervraagt, zegt hij dat hij die nodig had en niet meer dorst terug te brengen. In werkelijkheid heeft hij geprobeerd een voorwerp te bemachtigen, dat de beminde persoon symboliseert. Zijn verstand had de betrekkingen tussen → onbewuste elementen gereorganiseerd.
