Lexicon Nederland en België

Liek Mulder (1994)

Gepubliceerd op 02-08-2017

Offensief en Defensief Verbond

betekenis & definitie

Offensief en Defensief Verbond, gesloten op 8.2.1635 tussen Frankrijk en de Noordnederlandse Republiek. De Franse eerste minister Richelieu mengde zich toen openlijk in de Dertigjarige Oorlog die in het Duitse Rijk woedde om de Habsburgse erfvijand te bestrijden.

De samenwerking was door Frederik Hendrik bevorderd om de Zuidelijke Nederlanden (toen in Spaanse handen) binnen de Republiek te brengen. Daartoe zou Frankrijk Spanje de oorlog moeten verklaren, maar Richelieu voelde daar aanvankelijk niet voor. Frankrijk zou moeten worden overgehaald door een verdeling van de Zuidelijke Nederlanden voor te stellen. Richelieu begreep na lang aarzelen dat alleen actie Habsburg ten onder zou brengen. Zo kwam ten slotte het verdrag tot stand. Er werd bepaald dat Frankrijk Spanje de oorlog zou verklaren en dat beide verbondsgenoten alleen met wederzijdse toestemming over vrede zouden onderhandelen. Bovendien zouden de Zuidelijke Nederlanden bevrijd worden en een zelfstandige bondgenootschappelijke republiek worden (behoudens enkele gebieden die ze aan Frankrijk en de Republiek moesten afstaan). De voorwaarde was echter dat ze binnen drie maanden blijk van medewerking zouden moeten geven; zo niet, dan zouden ze worden veroverd en volgens een reeds vastgesteld plan worden verdeeld (langs een lijn van Blankenberge naar Rüpelmonde en voorts langs de zuidgrens van Brabant en Limburg). Verder zou de rooms-katholieke godsdienst in de te verdelen streken alle rechten behouden. Wegens de verdelingsclausule wordt dit verdrag ook wel Traité de Partage genoemd. De militaire winst voor de Republiek bleek gering, maar politiek betekende het verbond een versterking van haar internationale positie.