Loterij, spel om prijzen, reeds bekend bij de Romeinen. De overheid heeft zich al vroeg van loterijen bediend om geld binnen te krijgen, meestal voor militaire of charitatieve doeleinden.
De eerste overheidsloterij in de Nederlanden dateert van 1444. De Nederlandse term werd later in verscheidene talen overgenomen. De klassenloterij, waarbij een bepaald aantal loten en prijzen in series of klassen wordt verdeeld en de trekking per klasse plaatsvindt, blijkt van Nederlandse oorsprong te zijn. In Nederland was de loterij geregeld in de Loterijwet van 1905, die verviel bij het in werking treden van de wet op de kansspelen van 1964.
In België regelt de wet van 1851, gewijzigd in 1967, het organiseren van loterijen. De wet gaat van het principe uit dat voor een loterij een machtiging vereist is; afhankelijk van de situatie te verlenen door de staat, de provincie of de gemeente. → staatsloterij.
