Noordelijkste prov. van de Unie van Z.-Afrika, tussen de Vaal en de Limpopo. 286.066 km2, 4.183.779 inw., waarvan 1.042.000 blanken; bestaat uit golvend plateau, doorkruist door bergketens en met afzonderlijke heuvels: kopjes*. Het Hoge Veld in het Z. is grassteppe, het Lage Veld in het O. en N. is bebost.
Het Hoge Veld heeft een goed klimaat voor blanken; is rijk aan delfstoffen: goud, diamant, steenkool e.a. Dichtstbevolkte streek van T., vooral de Witwatersrand. Veeteelt: vnl. runderen en schapen. Landbouw: vnl. maïs, in het N. ook tropische gewassen. Industrie: metaal, machines, meel, aardewerk, tabak, zeep, wagens. Hoofdstad Pretoria (124.542 inw.), grootste stad Johannesburg (324.304 inw.).Geschiedenis: In het gebied over de Vaal drongen na de Voortrek (1836) geleidelijk Boeren door; aantal kolonisten nam echter pas toe, nadat Gr. Britt. de Oranje-Vrijstaat in 1848 tot Brits gebied verklaarde. 1852 erkende Eng. echter bij het Zandrivier-tractaat T. als onafhankelijk gebied. 1856 werd de naam Z.-Afrik. Republiek aangenomen. 1S77 annexeerde Eng. (Shepstone) T., zogenaamd wegens zwak beleid tegenover de inboorlingen. Na de voor de Boeren succesvol verlopen 1e Z.-Afrik, oorlog (1881) erkende Eng. de onafhankelijkheid, onder zekere voorwaarden, opnieuw (1884). De 2e Z.-Afrik, oorlog (1899—1902) maakte van T. een Britse kolonie; 1910 werd T. een der vier prov. van Z.-Afrika (zie verder aldaar).
