(1618-1648), de krachtmeting tussen R. Katholicisme en Protestantisme in Duitsland.
Voornaamste feiten:1618-1621 Boheemse oorlog.
1618 Opstand te Praag wegens schending van de Majesteitsbrief (1609), waarbij keizer Rudolf de Protestanten godsdienstvrijheid gegeven had. De gehate stadhouders Martinitz en Slavata uit de vensters van het Hradsjin geworpen.
1619 Keizer Matthias sterft. Opgevolgd door Ferdinand II van Stiermarken (tot 1637), de Bohemers kiezen echter Frederik V van de Palts tot koning (de „Winterkoning’ ’).
1620 Tilly verslaat Frederik op de Witte Berg bij Praag.
1621-1624 Oorlog in de Palts.
1622 Frederik V verslaat Tilly bij Wiesloch. Tilly brengt Christiaan van Brunswijk bij Höchst en bij Stadtlohn een nederlaag toe.
1625-1630 Deens-Nedersaksische oorlog.
1625 Christiaan II van Denemarken treedt in de oorlog.
1626 Wallenstein verslaat Mansfeld bij Dessau, Tilly Christiaan van Denemarken bij Lutter.
1627 Tilly en Wallenstein veroveren Holstein, Sleeswijk, Jutland en Mecklenburg.
1629 Vrede van Lübeck: Denemarken ziet van verdere inmenging in Duitse zaken af. Restitutie-edict: Protestanten moeten bepaalde geseculariseerde (door de wereldlijke macht in bezit genomen) kerkgoederen teruggeven.
1630-1635 De Zweedse Oorlog.
1630 Gustaaf Adolf van Zweden landt op Usedom, ter ondersteuning der Protestanten. Ontslag van Wallenstein.
1631 Maagdenburg door Tilly veroverd en uitgemoord. Saksen en Brandenburg sluiten zich bij Gustaaf Adolf aan. Gustaaf Adolf verslaat Tilly bij Breitenfeld en bij de Leek, waar deze sneuvelt. Wallenstein weer opperbevelhebber.
1632 Gustaaf Adolf sneuvelt bij Lützen, waar Wallenstein verslagen wordt.
1633 Oxenstierna, Zweeds rijkskanselier, sluit met de Zwabisch-Frankische en de RijnKreitsen het verbond van Heilbronn.
1634 Wallenstein te Eger vermoord. Bernard van Saksen-Weimar door de keizerlijken onder Gallas verslagen.
1635 Saksen en Brandenburg sluiten vrede met de keizer.
1635-1648 De Zweeds-Frans-Nederlandse Oorlog.
1635 Richelieu sluit verbond met Nederland en Zweden en verklaart de keizer en Spanje de oorlog.
1636 De Zweden onder Baner verslaan de keizerlijke en Saksische troepen bij Wittstock.
1638 Bemard van Saksen-Weimar behaalt een overwinning bij Rheinfelden, verovert de Elzas.
1639 Bemard van Saksen-Weimar sterft. Frankrijk behoudt de Elzas.
1642 Torstenson, opvolger van Baner, verslaat de keizerlijken bij Breitenfeld. Richelieu sterft.
1645 Torstenson en Turenne verslaan de keizerlijken, resp. bij Jankau en Allerheim.
1648 Verwoesting van Beieren door Zweden en Fransen. Vrede van Münster of Westfalen (24 Oct.).
