(1), (van causa, oorzaak), is de verbinding van oorzaak en gevolg, de oorzakelijke samenhang. Een van de hoofdvragen van de philosophieis, of de natuur een gesloten causaliteit is, die elke inwerking van buiten af uitsluit, dan wel of deze inwerking inderdaad plaats heeft.
Slechts in het tweede geval kan men God een eigenlijke plaats in het natuurgebeuren geven. Het eerste leidt hoogstens tot pantheïsme;(2) zowel in burg. als in strafrecht is causaal verband tussen menselijk handelen en bepaalde gebeurtenis van groot belang. Volgens von Buri en Van Hamel moet iedere factor, bij welks ontbreken ook de gebeurtenis er niet zou zijn, als oorzaak worden beschouwd. Voor het recht is deze leer echter weinig bruikbaar. Andere theorie is die der adaequate (= volledige) veroorzaking: oorzaak is die omstandigheid welke bij de gewone gang van zaken in staat is het gevolg te doen ontstaan. Hiermede stemt overeen de leer van onze Hoge Raad: „voorzienbaar” en „alleszins waarschijnlijk” gevolg.
