Bepaalde stijl, in de schilderkunst aanvankelijk ingezet als reactie tegen het naturalisme en impressionisme. De kunstenaar deformeert de natuurlijke werkelijkheid, teneinde op deze manier tot uitdrukking te brengen wat er in hem omgaat.
Niet de werkelijkheid, die de kunstenaar omgeeft, maar diens innerlijke persoonlijkheid treedt op de voorgrond. Voorlopers van het expressionisme waren o.a. Cézanne, Gauguin, Van Gogh en Munch. Vincent van Gogh markeert met zijn oeuvre duidelijk de overgang naar expressionisme. De expressionist kan niet vrijblijvend en ’glad’ schilderen, maar tracht met een zekere hartstocht door te dringen tot het wezen van het bestaan. Zo moet een schilderij tot een belijdenis worden.Het expressionisme is ook een tijdsverschijnsel, dat nauw samenhangt met de ontreddering en de wanhoop in en na de Eerste Wereldoorlog. Zoals in deze oorlog met tal van zaken uit het verleden werd afgerekend, zo rekent ook het expressionisme af met traditie, l’art pour l’art-ideeen, romantiek. Doodsangst en levensdrift (vgl. het vitalisme van Marsman c.s.), emotie, geladenheid en een streven naar een kosmische, visionaire symboliek zijn enkele kenmerken van het expressionisme. Konsekwent doorgevoerd leidt het expressionisme tot surrealisme, ’het scheppen van een illusionaire wereld uit het onderbewustzijn’ (Chagall). In de letterkunde ontwikkelt het expressionisme zich in hoofdzaak in Duitsland. Hier uit het zich vooral in het sociale vlak: het individu zoekt het wezen van de vaak tot symbolen getransformeerde mede-individuen (Kafka, Kaiser). In Nederland is bekend geworden de zogenaamde Bergense School (begin 20ste eeuw) met als voornaamste vertegenwoordigers Leo Gestel, Matthieu en Piet Wiegman. In België was het de Lathemse School met Servaes, De Smet en Permeke. Vooral in Duitsland heeft het expressionisme een grote bloei gehad. In 1905 kwamen reeds verscheidene kunstenaars in ’Die Brücke’ (Dresden) bijeen, even later gevolgd door de ’Blaue Reiter’ (München); belangrijke kunstenaars waren Nolde, Barlach, Pechstein, Klee en Macke. Andere grote expressionisten zijn o.a. Chagall, Rouault, Picasso en Kandinsky,
zie bouwkunst - Jugendstil
zie twintigste eeuw – eerste helft – schilderkunst – Frankrijk;
zie twintigste eeuw – eerste helft – schilderkunst – Italië;
zie twintigste eeuw – eerste helft – schilderkunst – Engeland;
zie twintigste eeuw – eerste helft – schilderkunst – Duitsland.
