XYZ van de klassieke muziek

Katja Reichenfeld (2003)

Gepubliceerd op 21-03-2017

Florent Schmitt

betekenis & definitie

Florent Schmitt (Blämont, Meurthe-et-Moselle 1870, Neuilly-sur-Seine, Parijs 1958) was een Franse componist. Tijdens zijn leven gold hij als één van Frankrijks meest beroemde componisten die met vele belangrijke prijzen, eervolle ambten en de orde van het Legioen van Eer werd onderscheiden.

Met werken als Psaume XLVII (1904), het ballet La tragédie de Salomé (1907) en het Klarinetkwintet (1905-08) ontwikkelde hij zich in het begin van de 20e eeuw tot toonaangevend componist van de Franse avant-garde. Stravinski schreef in een brief aan Schmitt: 'Ik speel alleen Franse muziek-die van jou, Debussy en Ravel.' Schmitt werd in de Elzas geboren en ontwikkelde zich aanvankelijk in de Duits-romantische traditie. Als pianist koesterde hij een voorliefde voor de pianomuziek van Schumann en Chopin. Gedurende zijn studietijd in Parijs, waar hij compositielessen volgde bij Massenet en Fauré, leerde hij het werk van heel verschillende Franse componisten kennen en waarderen. Naast de muziek van zijn leraar Fauré oefenden vooral de werken van Franck en Chabrier grote invloed op hem uit. Contacten met zijn studiecollega's Debussy en Ravel leidden ertoe dat Schmitt zich geleidelijk een Frans idioom eigen maakte. In het voetspoor van Debussy en Ravel maakte hij zich los van klassieke harmonievoorstellingen en streefde hij naar een vrije ontwikkeling van de klank. Evenals deze impressionisten hield hij van pittoreske klankschilderingen en exotisch koloriet, en integreerde hij in zijn muziek oriëntaalse klankelementen.

Talrijke reizen naar Italië, Duitsland, Turkije en Griekenland inspireerden hem tot composities als Nuits romaines (1901), Feuillets de voyage (1903-13), Reflets d'Allemagne op. 28 voor piano (1905) of Sélamik voor orkest (1904-06). Schmitts vernieuwingen op het gebied van de ritmiek hebben avant-gardisten als Stravinski en Honegger belangrijke impulsen gegeven. Zo lopen de extatisch-syncopische ritmes van 'Danse des éclairs' uit het ballet La tragédie de Salomé vooruit op Stravinski's 'Danse sacrale' uit Le sacre du printemps. Overziet men Schmitts oeuvre, dan moet worden geconstateerd dat hij zich na zijn baanbrekende (rond de eeuwwisseling ontstane) werken compositorisch niet verder kon ontwikkelen. De periode van de atonale muziek en de twaalftoonstechniek van Schönberg zijn aan hem voorbijgegaan zonder enige sporen in zijn werk na te laten. Na zijn dood in 1958 raakte de componist in vergetelheid. De laatste tijd zijn Schmitts werken weer vaker in concertzalen te beluisteren en kunnen zijn composities weer op hun artistieke waarde worden geschat.

Oeuvre
9 scenische werken (5 balletten, 3 composities voor film, incidentele muziek), 22 orkestwerken (symfonische gedichten, 2 symfonieën), 48 vocale werken (koren en liederen), 25 kamermuziekwerken in uiteenlopende bezettingen, 36 werken voor piano en andere toetsinstrumenten (orgel, klavecimbel).