Een bij het gelijknamige spel gebruikte bal, die bestaat uit een rubberblaas (binnenbal) en een leeren omhulsel (buitenbal), dat uit diverse stukken bestaat, welke zoodanig aan elkaar gehecht zijn, dat bij inpersen van lucht in den binnenbal een zuiver rond voorwerp wordt verkregen.
Het voetbal als spel Dit behoort tot de zgn. groot-terreinspelen en wordt gespeeld door twee partijen elk van elf personen op een speelveld. Bij den aanvang van het spel staan beide elftallen ieder op eigen helft van het terrein als volgt opgesteld: in het doel de doelverdediger of keeper, op de hoeken van het strafschopgebied twee achterspelers of backs, daarvoor drie spelers, die de middenlinie vormen, en bij de middenlijn de vijf voorhoedespelers. Het typeerende technische element van het v. is, dat de bal niet met de handen mag gespeeld worden (uitgezonderd door den doelverdediger en wanneer de bal over de zijgrens van het speelveld is gepasseerd en door een „inworp” weer in het spel gebracht moet worden) en daarom meestal met de voeten wordt verplaatst, terwijl ook het → koppen (zie aldaar) een uitsluitend bij v. toegepast element vormt. Het voornaamste spel-tactisch element is het samenspel, waardoor het naaste doel van het spel wordt nagestreefd. Dit is gelegen in het doen passeeren van den bal van een bepaald verticaal vlak, begrensd door een deel van de achterlijn en drie rechthoekig met elkaar verbonden palen (het doel). De partij, die binnen een bepaalden tijd, meestal 2 x 45 min., de meeste doelpunten heeft gemaakt, wint het spel. Voor het nakomen der spelregels en het toekennen van straffen bij overtreding ervan zorgt de scheidsrechter, bijgestaan door twee grensrechters, die langs de zijlijnen ’t spel volgen.
De eigenaardige moeilijkheden, die het spelen van den bal met de voeten met zich meebrengt, de steeds wisselende activiteit, het voortdurend veranderen der spel-situaties, het met elkaar nastreven van een gemeenschappelijk doel gelijk aan dat der tegenpartij, geven gelegenheid tot bevrediging van den activiteitsdrang van vele der natuurlijke krachten en vermogens van den mensch, waaraan dit spel zijn aantrekkelijkheid dankt en waarom het ’n zeer ruime beoefening vindt in bijna alle landen der wereld.
Door de zware eischen, die dit spel stelt aan de beoefenaars, zoowel in physiologisch, psychologisch, als moreel opzicht, is het niet verantwoord, om biologische en paedagogische motieven, het v. te laten spelen, alvorens een bepaalde ontwikkelingsgraad is bereikt. Hieromtrent heerschen nog vele verkeerde opvattingen, die ontstaan zijn door de overheersching van een overdreven sport-idee, waaraan het spel als zoodanig werd opgeofferd.
Voetbal als sport Zoowel in zijn spelals in zijn sportopvatting wordt v. geacht afkomstig te zijn uit Engeland. In de tweede helft der 19e eeuw werd het, ook via Ned., op het vasteland van Europa bekend. Werd het v. eerst beoefend door beter-gesitueerden (studenten), de democratische idee heeft er toe bijgedragen, dat het spoedig een echte volksontspanning werd. Ónder den invloed van sociaal-economische en cultureele tijdsomstandigheden heeft deze ontspanning zich ontwikkeld tot een volkssport, zelfs tot een beroepssport (zie de art. over → Spel en → Sport).
De meest typeerende kenmerken van het v. als sport zijn: het verdringen van de spelbevrediging door het vaak onbeheerscht streven naar de overwinning, waarmede een verruwende invloed op de beoefenaars gepaard ging; de organisatie van spel en spelers met een zich toeëigenen van dwingende macht door organisatorische instanties; het kunstmatig aankweeken van de beheersching der speltechniek en de pyramidevormige selectie van de beoefenaars.
De zgn. neutrale voetbalorganisaties kunnen onderscheiden worden in plaatselijke, gewestelijke, nationale en internationale verbanden. De internationale top-organisatie draagt den naam F.I.F.A. (Fédération Internationale Football-Associations). Voor Ned. is de Koninklijke Ned. Voetbal Bond (afkorting K.N.V.B.) het daarbij aangesloten en Ned. vertegenwoordigend lichaam. Voor België de Koninklijke Belgische Voetbal Bond(K.B.V.B.). Naast deze organisaties bestaan voor de Kath. voetballers plaatselijke vereenigingen, districtsverbanden, diocesane bonden en een interdiocesane federatie (R.K.F.); België kent den Kath. Vlaamschen Voetbalbond, onderverdeeld in kringen, omvattende de Vlaamsche provincies.
Het bij de voetbalsport gevolgde wedstrijd-systeem is het bekende competitiesysteem, waarbij een aantal min of meer gelijkwaardige elftallen door het geregeld spelen van wedstrijden tegen elkaar naar de behaalde resultaten gerangschikt worden. De hoogst-geplaatste (kampioen) en wie zich het laagst geklassificeerd ziet, kunnen door middel van promotie-, resp. degradatie-wedstrijden trachten in een hoogere afdeeling te komen of hun plaats te behouden, terwijl de kampioenen van de hoogste afdeelingen een afzonderlijke competitie spelen om het kampioenschap van Nederland, resp. van België. Naast deze gewone competitiewedstrijden worden meermalen bijzondere wedstrijden gespeeld, hetzij om een of anderen prijs, hetzij om eenig goed doel (missie-wedstrijden; verder bijv. ter ondersteuning van den Bloedtransfusiedienst). Zeer veel belangstelling ondervinden zgn. interland-wedstrijden, waarbij twee vertegenwoordigende elftallen een voetbalwedstrijd spelen. Eertijds werd bij de Olympische spelen een wereld-voetbaltournooi gehouden ter bepaling van het wereldkampioenschap. Dit gebeurt nu in een afzonderlijke wedstrijdenreeks. Goris.
