Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 04-11-2019

Valckenier

betekenis & definitie

1° Adriaan, gouverneur-generaal van Ned.-Indië. * 6 Juni 1695 te Amsterdam, ♱ 20 Juni 1751 te Batavia. V. vertrok in 1725 naar Ned.-Indië als onderkoopman, doorliep snel vsch. rangen, om in 1737 tot gouverneur-generaal gekozen te worden. De voornaamste gebeurtenis tijdens V.’s bewind is de opstand van de Chineezen en de daarop gevolgde groote Chineezenmoord (1740). Over het aandeel van V. in deze laatste gebeurtenis is men het niet geheel eens.

Met den Raad van Indië kon V. als gouv.-generaal niet goed overweg, en in 1740 liet hij drie leden (van Imhoff, de Haze en van Schinne) gevankelijk naar Nederland voeren. Naar het vaderland teruggeroepen (1740), vertrok V. in 1741, doch werd op last van bewindhebbers aan de Kaap in hechtenis genomen en naar Batavia teruggebracht om daar terecht te staan wegens zijn aandeel aan den Chineezenmoord en wegens de gevangenneming der drie leden van den Raad. Het proces duurde zoo lang, dat V. vóór den afloop ervan en na tien jaar gevangenschap in de gevangenis overleed. Olthof.

2° Gilles, een invloedrijk Amsterdamsch burgemeester. * Te Amsterdam, ♱ 5 November 1680 aldaar. „Een gevaarlijke intrigant, die achter een masker van koelheid een cholerisch karakter verborg, waarin sluwheid, koelbloedigheid en overleg zich paarden aan toomeloozen hartstocht” (J. E. Elias, gesch. v. h. Amsterdamsche Regentenpatriciaat). In 1665 voor den eersten keer burgemeester, gedroeg hij zich als vurig aanhanger der staatsgezinde beginselen. In 1667 dreef hij met Fagel, pensionaris van Haarlem, het Eeuwig Edict door. Toen De Witt’s positie zwakker werd, liep V. in 1670 naar de Oranjepartij over en werd een heftig tegenstander van den raadpensionaris. In 1675 kwam er echter wegens de groeiende macht van het Oranjehuis weer een kentering in zijn politiek en werd hij de verdediger der republikeinsche gedachte. Gedurende 1679-’80 oppermachtig leider van Amsterdam. J. D. M. Cornelissen.