Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 18-09-2019

Macht

betekenis & definitie

1° (moraal) in den zin van bruut geweld, physiek overwicht, karakteriseert de materialistische rechtsopvatting, waar het recht van den sterkste geldt. Zij is de tegenstelling van het recht in de ware zedelijke beteekenis van dit woord. Zedelijke waarde en hoogheid komen aan m. alleen dan toe, wanneer ze door de wettige overheid gebruikt wordt als middel ter handhaving van recht en orde.

Van deze m. is God de laatste bron. Zij is voor de menschelijke samenleving onmisbaar. Koenraadt.

Voor de macht Gods, →Almacht.

Voor de macht der Kerk, →Katholieke Kerk(sub E).

2° Wiskunde.
a) In de algebra verstaat men onder een macht een uitdrukking van de gedaante an, waarbij a een of andere willekeurige grootheid kan zijn en n een meetbaar of onmeetbaar getal voorstelt. Men noemt an ook de n-de macht van a; a heet de basis of het grondtal van de macht, n de exponent. Is n een positief geheel getal, dan bedoelt men met an een product van n factoren a, bijv. a3 = a x a x a. Twee m. met denzelfden exponent heeten gelijknamig. Het product (de verhouding) van twee machten van hetzelfde grondtal is weer een macht van dat grondtal, en de exponent is gelijk aan de som (het verschil) der oorspronkelijke exponenten, bijv. amx an = am+n, am/an = am-n. De macht van een macht is weer een macht, en de exponent is gelijk aan het product der oorspronkelijke exponenten: (am)n = am x n. Het product (de verhouding) van twee gelijknamige machten is de gelijknamige macht van het product (de verhouding): an x bn = (a x b)n, an/bn = (a/b)n. Is de exponent een negatief of gebroken getal, dan spreekt men van een oneigenlijke macht, en men definieert bijv. a2/3 als 13/ a2, a-3 als 1/a3. Een macht met onmeetbaren exponent kan worden opgevat als de limiet van een macht met een meetbaren exponent.

Lit.: F. Schuh, Leerb. der theor. rekenkunde (I 1919); F. Schuh, Het getalbegrip, in het bijz. het onmeetbare getal (1927). v.d.Corput.

b) Meetk.

Trekt men door een punt P een rechte, die een gegeven cirkel in A en B snijdt, dan heeft het product PA x PB voor elke rechte door P dezelfde waarde. Men noemt dit product de macht van P t.o.v. den cirkel. De macht wordt positief gerekend als P buiten den cirkel, en negatief als P er binnen ligt; voor een punt op den cirkel is de macht nul. De meetkundige plaats van de punten, die gelijke machten hebben t.o.v. twee cirkels, is een rechte, machtlijn (of chordaal) geheeten. Snijden de cirkels elkaar, dan is de machtlijn de verbindingslijn van hun snijpunten. Drie cirkels, twee aan twee genomen, hebben drie machtlijnen, die elkaar in het algemeen in één punt snijden, het machtpunt der drie cirkels.

De macht van een punt t.o.v. een bol wordt op dezelfde wijze gedefinieerd. Twee bollen hebben een machtvlak, drie bollen een machtlijn, vier bollen een machtpunt. Zie →Inversie.

Lit.: →Planimetrie; Stereometrie. v. Kol.