Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 22-07-2019

Globe

betekenis & definitie

Globe - bolvormige afbeelding van de aarde of van het hemelgewelf (➝ Hemelglobe). De bol is draaibaar om een as, die vast in een koperen ring, den meridiaan, bevestigd is, en ofwel verticaal staat, ofwel onder een willekeurigen hoek met den horizon, een houten ring aan het statief, geplaatst kan worden.

Soms is om de pool-as nog een tweede cirkel of een wijzer draaibaar bevestigd (uurcirkel), die de bepaling van de geogr. coördinaten van plaatsen buiten den meridiaan toelaat. De voorstelling van de aardopp. is hoek- en oppervlaktegetrouw, echter in de practijk aan een kleine schaal gebonden (ruim 12 500 km aarddoorsnede worden gewoonlijk door niet meer dan ruim een halve m voorgesteld).

Vroeger werd de afbeelding uit de hand op den bol geteekend, thans wordt zij gedrukt op strooken, die dan op den bol geplakt worden.De g. was reeds aan de Grieken bekend (Pergamum, 150 v. Chr.). De oudste, nog bestaande g. zijn van de Arabieren afkomstig, zoo een van 1080, thans te Florence. In de 17e eeuw vervaardigde de Amsterdammer Joh. Blaeu voor een prins van Makassar een g. van ruim 4 m doorsnede, die verloren ging. Op de wereldtentoonstelling te Parijs (1889) was een g. van 46 m middellijn aanwezig, de grootste ooit gemaakt. Jong.