Gilgamesj - sagenheld uit de Babylonisch-Assyrische spijkerschrift-literatuur; volgens de Babylonische koningslijsten was G. koning van Oeroek (Erech, Warka) in Zuid-Babylonië tijdens de eerste dynastie van Oeroek na den zondvloed en regeerde hij 126 jaar.
Het Gilgamesj-epos is het voornaamste epos der Babylonisch-Assyrische spijkerschrift-literatuur. Dit epos was in Assyrië en Babylonië wijd verspreid. Het is bewaard gebleven in Oud-Babylonische fragmenten (2000 v. Chr.); in een Nieuw-Assyrische recensie geschreven op 12 tafeltjes, afkomstig uit de bibliotheek van Assoerbanipal van Ninive (7e eeuw v. Chr.) en in Hettietische fragmenten, afkomstig uit Bogas Keui. Het beschrijft de heldendaden van Gilgamesj en zijn vriend ➝ Engidoe, vooral den strijd met het monster Choembaba; daarna den dood van E. en G.’s klacht over zijn dooden vriend; vervolgens G.’s reis naar de onderwereld, naar een van zijn voorvaderen, ➝ Oet-napisjtim, den Babylonischen Noë, aan wien de goden onsterfelijkheid geschonken hadden; van hem verneemt G. het verhaal van den Zondvloed (Xle tafel) en van hem ontvangt G. een legendarisch kruid, dat de onsterfelijkheid verleent; op zijn terugreis verliest G. dit kruid; de geest van E., die hem verschijnt, beschrijft hem het bestaan in het doodenrijk.
Lit.: Duitsche vert. v. d. Ninive’sche recensie door Ebeling in: H. Gressmann, Altorientalische Texte (Berlijn-Leipzig 1926); v. d. Hett, fragm. door J. Friedrich, in Zschr. f. Assyriologie (39, 1929); Ned. vert. door J. Eekhout, Het G.-epos (1933).
