Carey - 1° Henry, Engelsch zanger, dichter en schrijver van parodieën, * ca. 1690, † 1743. Zijn twee meest bekende gedichten zijn Sally in our Alley en een spotdicht op Ambrose Philips, getiteld Namby-Pamby. Verder verschillende opera’s en blijspelen. Ten onrechte heeft men ook God save the Queen aan hem toegeschreven.
Pompen.
2° Henry Charles, Amerikaansch economist der zgn. optimistische school; * 15 Dec. 1793 te Philadelphia, † 13 Oct. 1879 aldaar. Was eerst boekhandelaar en daarna schrijver op sociaal-economisch gebied. Carey gaat onder den invloed van deïstische idees uit van een algemeene harmonie of een evenwichtstoestand, dien men overal in de wereld kan constateeren. De woorden; het wereldbestel is een harmonisch geheel en God is er de ziel van, gebruikte hij als motto voor zijn voornaamste werk; van deze harmonie gaat zijn individualistische beschouwingswijze uit, maar deze verkrijgt toch een sterken socialen inslag; de sterkste drijfveer is niet ’s menschen eigenbelang, maar de associatie met anderen, zonder welke associatie het bestaan van den mensch onmogelijk zou zijn.
Door individueele capaciteiten vullen de menschen elkaar aan, kunnen zij elkaar helpen en daardoor ontstaat het gevoel der verantwoordelijkheid. Wil de associatiekracht werken, dan moet de bevolking aan dichtheid toenemen; zoo bestrijdt C. de grondrenteleer en de bevolkingsleer van Ricardo en Malthus. Met de toename der bevolking neemt deze associatiekracht toe ook tegenover de natuur en zal men bij de bebouwing overgaan van den lichten grond tot den vasten grond in de rivierdalen, dus tot beteren grond.
Alle opbrengst van den pond reduceert hij tot kapitaal en arbeid. Carey is een der voornaamste vertegenwoordigers van de loontheorie, welke men productiviteitstheorie noemt; de mensch krijgt door de vervolmaking en toename der werktuigen een steeds toenemende macht over de natuur en dus toenemende opbrengsten, en daardoor kan een grooter deel producten aan den arbeid komen; door deze wet is een volkomen harmonie tusschen de verschillende klassen mogelijk. Carey’s theorie is beïnvloed door de toenmalige toestanden in Amerika, waar vooral door het toenemend getal arbeiders de natuurlijke welvaartsbronnen meer werden benut. Was C. eerst vrijhandelaar, later werd hij een voorstander van beschermende rechten, wijl daardoor juist de aanleg en de krachten van het volk gewekt worden.
M. Verhoeven.
Werken: Principles of political economy (3 dln. Philadelphia en Londen 1837-1840); Principles of Social Science, (3 dln. Philadelphia 1858-’59). — Lit.: E Dühring, Die Verkleinerer Careys u. die Krisis der Nationalökonomie (1867); I. W. Jenks, Carey als Nationalökonom (1885); Teilhac, H. C. Carey (1926).
