ook genoemd Ambrosiaanse lofzang, is zeker niet door St. Ambrosius gemaakt, maar wel in stijl en gedachten geheel passend in zijn tijd: de mentaliteit van de Christenheid die het oude sterke Romeinse rijk ziet vallen door de barbaren, maar vasthoudend aan de Openbaring voelt, dat er uit deze ruïnen iets nieuws en groots zal komen.
De zang is naar de vorm een psalm in twee delen: het eerste deel is lofprijzend, het tweede smekend. In het eerste deel beginnen vele verzen eerst met Te en later met Tu, waarachter dan lapidaire zinnen komen. De Gregoriaanse melodieën, drie in getal, behandelen het Te Deum zuiver als recitatief van een psalm, zonder enig effect. Ook de polyphonisten beperken zich tot een bewerking van de Gregoriaanse themata vers om vers (Ortiz). In de Baroktijd vindt men in het Te Deum een gewillig slachtoffer voor grootse werken; de nieuwere tijd kent het Te Deum van Diepenbrock, wat slap maar klankvol en aangenaam, Bruckner, sterk en vlot, hoewel soms onverklaarbaar remmend, Verdi, een voor hem zeer bescheiden werk.
p. D. B.
