noemt men de dood, die ontstaat door de kruisiging. Dit was een methode van terechtstelling, welke uit het Oosten afkomstig was en later vooral door de Romeinen werd toegepast op slaven en niet-Romeinen als straf op moord, roof en verraad.
Zij geschiedde waarschijnlijk zó, dat de veroordeelde op de plaats der veroordeling reeds aan de dwarsbalk werd vastgebonden; dan moest hij vaak onder geselslagen de balk dragen naar de plaats der terechtstelling, waar hij dan aan die balk werd vastgenageld en opgehesen aan een paal, die rechtop in de grond stond. De Joden pasten deze straf niet toe, kenden echter wel het ophangen van lijken van terechtgestelden aan palen, om de schande groter te maken (Deut. 21 : 21-23), en wisten, dat de Romeinen deze smadelijke straf toepasten.
Zij eisten de kruisdood voor Jesus Christus (Matth. 27 : 23), die dan ook aan het kruis op Golgotha stierf.Het N.T. laat ons zien, dat Jesus de kruisdood niet alleen maar passief onderging, doch dat Hij in dit sterven actief was, omdat Hij door de kruisdood de verlossing van de mensen en hun verzoening met God wilde bewerken. Hij zeide van Zichzelf, dat God Hem ,,in de wereld had gezonden, niet om de wereld te oordelen, maar opdat de wereld door Hem zou worden gered” (Jo. 3 : 17), en dat Hij „gekomen was om zijn leven te geven tot losprijs voor velen” (Marc. 19 : 45; zie Offer). Vooral Paulus heeft deze geloofsgegevens verder doorgedacht en het verband tussen de verscheidene geloofswaarheden naar voren gebracht. Hij weet, dat het plaatsvervangende lijden van Jesus de bron voor onze verlossing is, maar ziet het geheel in een trinitarisch licht. Hij laat ons het grote plan van God zien, om alle mensen, die voorwerp van Gods toorn waren (Rom. 5 : xo), weer tot Zich terug te voeren, en legt de nadruk op de zending van de Zoon door de Vader. Daarom insisteert hij zo sterk, evenals het Johannes-evangelie, op de vrijwillige aanvaarding van deze zending door de Zoon, Jesus Christus, en tekent hij Jesus’ kruisdood als een daad van liefdevolle gehoorzaamheid (Rom. 5 : 19, Phil. 2 : 8), waardoor Jesus Christus de mensheid vrijkoopt en de zonde uitdelgt (1 Kor. 6 : 20, 7 : 22, Rom. 6 : 16), m.a.w. actief werkt in zijn sterven.
Hoewel Paulus zeer goed de heilswaarde van al Jesus’ daden beseft, houdt hij er van alles samen te dringen tot het hoogtepunt van het kruis. Dit verklaart zijn gezegde: „Ik heb mij voorgenomen onder u niets te weten dan Jesus Christus, en wel de Gekruisigde” (1 Kor. 2:2), en het verklaart tevens het herhaaldelijk noemen van het kruis in de prediking der Kerk. De oude Kerk zag terecht verband tussen het Paaslam van het oude Verbond, dat men offerde als een herdenking van de verlossing uit de slavernij van Egypte, en de kruisdood van Jesus, waardoor wij van zonde en vlees verlost werden. Paulus schrijft dan ook: „Ons Paaslam werd geslacht, Christus” (1 Kor. 5 : 7) en Johannes herinnert ons aan het Paaslam in zijn Evangelie (19 : 14 en 37) en vaak in de Apoc. In de viering van de Eucharistie wordt Jesus’ kruisdood volgens de katholieke leer weer tegenwoordig gesteld, indachtig Paulus’ woord: ,,Zo dikwijls gij dit Brood eet en de Kelk drinkt, verkondigt gij de dood des Heren, totdat Hij komt” (1 Kor. II : 26).
J. v. D.
