Johann Gottlieb (1762-1814), Duits idealistisch wijsgeer, was sinds 1794 hoogleraar te Jena. Centraal voor het begrijpen van Fichte is zijn wetenschapsleer, waarin hij de tegenstelling tussen zuivere en practische rede zoekt te overwinnen door het ik te zien als de eenheid van denken en vrijheid.
Fichte werd beroemd door zijn eerste geschrift Kritik aller Offenbarung (1792), waarin het goddelijk karakter der Openbaring herleid werd tot het immanent redelijk bewustzijn van de mens. Dezelfde gedachte heerste in Über den Grund unsers Glaubens an eine göttliche Weltregierung (1798), op grond waarvan Fichte van atheïsme beschuldigd en in Jena ontslagen werd.Later echter, in de Anweisung zum seligen Leben (1806), erkende hij de eigen aard van het religieuze en ging hierin steeds meer de hoogste werkelijkheid zien. Hij kwam daardoor dichter bij het Christendom te staan.
B. D.
