Katholicisme encyclopedie

Prof. dr. J.C. Groot (1955)

Gepubliceerd op 02-01-2020

ALEXANDRIJNSE SCHOOL

betekenis & definitie

is de naam van de theologische denkrichting, in het bijzonder van de exegetische methode, zoals gepraktizeerd door vele Kerkvaders van Oost en West, in navolging vooral van Origenes (overleden 254) onder wiens leiding de Katechetenschool van Alexandrië haar hoogste bloei bereikte. Dit instituut is van grote betekenis geweest voor het ontstaan en de ontwikkeling van de theologie.

Reeds vóór Christus was Alexandrië wetenschappelijk middelpunt van de Oude Wereld door haar universiteit (mouseion) en haar twee bibliotheken. Ook de joods-hellenistische Bijbelstudie bereikte hier in Philo (f 40) haar top.

Zo werd ook hier het eerst de bewuste en systematische poging gedaan het christelijk geloof in de termen der hellenistische wetenschap te vertalen. Dit gebeurde in aansluiting bij het platonisme, met name zoals Philo daarmee een voor het Griekse denken aanvaardbare uitleg van het O.T. had trachten te geven.

Zo is ook de exegese van de Alexandrijnse School belust op de „geestelijke” Schriftzin welke onder de historisch-letterlijke zin verborgen ligt en die zij tracht te achterhalen door de allegoria.Deze allegorische exegese verdient een meer positieve waardering dan gebruikelijk is. Het is dringend nodig te onderscheiden tussen de authentiekchristelijke visie op de bijbelse geschiedenis, waarvan men zich door middel van de allegoria rekenschap tracht te geven, en de vaak gezochte detailtoepassingen welke voortspruiten uit de literaire smaak van die tijd. Ook heeft men te veel nadruk gelegd op de tegenstelling tussen de Alexandrijnse allegoria en de Antiocheense theoria, vergetend dat beide zowel de letterlijke als de geestelijke Schriftzin veronderstellen. Het verschil is niet fundamenteel en goeddeels te herleiden tot een kwestie van voorkeur en accent en vooral van wijsgerige denkrichting en literaire traditie waarop deze beide scholen voortbouwen. H.R.