Het collectief bewustzijn of collectief bewuste verwijst naar de uiterlijke wereld met haar cultuur, waarden en normen die invloed uitoefent op het individu. Het was de Franse socioloog Durkheim die de uitdrukking 'conscience collective' bedacht. Carl Gustav Jung zag het als een deel van de psyche en als pendant van het innerlijk collectief onbewuste.
Volgens de Franse socioloog Émile Durkheim is collectief bewustzijn de verzameling gedeelde overtuigingen, ideeën, houdingen en kennis die een sociale groep gemeen heeft. Durkheim stelt dat het collectieve bewustzijn verantwoordelijk is voor ons gevoel van verbondenheid en identiteit, en een grote weerslag heeft op ons gedrag. Hij definieert het als een systeem van waarden gedeeld door een bevolking, waarmee elk gesocialiseerd wezen zich aanpast aan de samenleving waarin hij leeft.
Lévy-Bruhl vergeleek de door beschaafde mensen gedeelde opvattingen met de “mystieke collectieve ideeën” van de primitieven en Carl Gustav Jung ontwikkelde als tegenhanger ervan het concept van een collectief onbewuste.
