Collectief onbewuste is volgens de analytische psychologie van Carl Gustav Jung een onbewuste mentale 'basisstructuur' van de mens als soort, een opslagplaats van primitieve beelden die verwijzen naar het vroegste stadium van de psyche.
Deze latente 'beelden' erfde de mens van zowel menselijke als dierlijke voorouders: ze zijn biologisch overgedragen door wat Jung geheugensporen in de cortex noemde. Zo zijn wij gepredisponeerd om angst voor slangen en duisternis te hebben, omdat onze primitieve voorouders deze angsten generaties lang hebben gekend. Het is met deze theorie dat Jung zich van Freud onderscheidt, die immers ook al begrippen als bewust, onbewust en verdringing hanteert. De inhouden van het collectief onbewuste noemt Jung archetypen.
