(ook wel Brief van Aristaeus). Dit geschrift uit de tweede eeuw v.
C. is een pseudepigrafisch joods boek met het formele raamwerk van een brief hoewel het in feite geen brief is maar een vertelling gecombineerd met ethische en theologische verhandelingen. De vermeende auteur, Aristeas of Aristaeus, doet zich voor als hoveling van koning Ptolemaeus II Philadelphus (285-246 v. C.) en beschrijft het ontstaan van de eerste Griekse vertaling van de Tora (Pentateuch), in opdracht van de koning (Septuaginta). In dit verhaal zijn lange gedeelten gewijd aan gefingeerde gesprekken tussen de koning en de joodse vertalers over allerlei kwesties betreffende de interpretatie van de Tora, het jodendom, en de juiste wijze van het beoefenen van het koningschap.Het verhaal over het ontstaan van de bijbelvertaling is legendarisch: 72 vertalers (6 uit elke stam van Israël) werken onafhankelijk van elkaar gedurende 72 dagen aan de vertaling en harmoniseren daarna de resultaten. De joodse gemeente in Alexandrië bekrachtigt de vertaling en de Ptolemaeïsche koning valt er in aanbidding voor neer. In latere joodse en christelijke bewerkingen van deze legende wordt het verhaal in toenemende mate verfraaid, waarbij het element van goddelijke inspiratie (en dus onfeilbaarheid) extra nadruk krijgt. De werkelijkheid is waarschijnlijk dat de vertaling van de Tora in het Grieks werd ondernomen omdat de grote joodse gemeente van Alexandrië in de loop van de derde eeuw v. C. niet langer in staat was de oorspronkelijke Hebreeuwse tekst te begrijpen en daarom voor liturgische doeleinden een vertaling nodig had.
