Jannes H Mulder

Jannes H Mulder (2024)

Gepubliceerd op 22-09-2022

Martelaar

betekenis & definitie

De martelaar is bereid voor zijn of haar politieke of godsdienstige levensbeschouwing op gewelddadige wijze te sterven. De martelaar gebruikt fysiek symbolisch geweld als uiterste wapen tegen ervaren structureel geweld van de staat.

Het verzet van martelaren tegen de vijand van hun geloof of tegen de overmacht van de staat bestaat uit symbolische gebaren. Eigen lijden en ultieme dood worden in de asymmetrische strijd als wapen ingezet. Belangrijke elementen daarbij zijn het script en de regels, het theater en de rol van de omstanders. Niet voor niets moest Christus zijn eigen kruis dragen, nota bene zijn eigen executie-instrument.

Martelaren zijn er in alle soorten en maten. Steeds getuigen zij van een heilig geloof in de goede zaak en weigeren zij toe te geven aan onderdrukking. Zo werden ketters in de Middel Eeuwen onthoofd, gevierendeeld, geradbraakt of opgehangen.

Andere voorbeelden van martelaren en extreem ritueel-geweld zijn Japanse kamikazepiloten en Palestijnse zelfmoordterroristen. Ook een Indiase vrouw die via zelfverbranding zich hoopt te herenigen met haar overleden echtgenoot getuigt soms van een zucht naar een glorieus martelaarschap. Soms wil de martelaar blijven leven om via sociale media en de rechtszaal hun politieke boodschap nog meer bekendheid te geven (Noorwegen 2011, Christchurch 2019). Hongerstakers vormen een aparte categorie. De in stilte toegepaste dwangvoeding staat hun martelaarschap vaak in de weg.

De betekenis van de hedendaagse martelaar is het beoogde publicitaire effect van hun spectaculaire wijze van gewelddadig optreden plus zelfopoffering. Anders geformuleerd: publiciteit versterkt het effect van de martelaar, rekruteert nieuwe martelaren en is dus contraproductief.