Vaderlandsch woordenboek

Jacobus Kok (1780)

Gepubliceerd op 02-01-2023

WERKENDAM

betekenis & definitie

een Ambagt en Dorp, liggende ten Noorden aan de Merwe, ten Oosten aan de Ban van Werken in het Land van Altena, ten Westen paalt het aan den Ouden Wiel, een der Killen van den verdronken Waard en eenige Eilandjes, die onder het Rechtsgebied van ’t Ambagt behooren. Met deeze Voorgronden en de verdere verdronken Landen wierdt het van ouds gehouden voor een Ambagt van vijfhonderd Morgen Hemels breedte.

Tegenwoordig zijn ’er in de Quohieren der Verponding voor de Landeren niet meer dan tweehonderdtwaalf Morgens, honderddrieënvijfig Roeden aangeschreeven. In de oude Lijst van den Jaare 1632, stonden 'er honderdvijftien, en in de nieuwe van den jaare 1732, tweehonderddertien Huizen en één Koornmolen, en in een laater Lijst zijn ’er tweehonderdvijfëntwintig Huizen aangeteekend. Het heeft zijnen naam van den Dam, waar mede het Water of de Vliet de Werken was toegedamd, welke nu reeds lang verlooren is. Men noemde het weleer een Burggraafscehap. Het Dorp, ruim anderhalf uur gaans ten Westen van Woudrichem gelegen, is vrij aanzienlijk en staat aan den Dijk tegen de Merwe en de Voorgronden van den verdronken Waard. OUDENHOVEN, die, omtrent den Jaare 1654, schreef, getuigt dat het toen, bij menschen geheugen, tweemaal was afgebrand. Het is een welvaarende Plaats, met een Haven, die zich uitstrekt na de Merwe, zeer gemaklijk voor de Binnenlandsche Schepen, die hier geduurig af- en aanvaaren. De lngezeetenen geneeren zich met Visschen, Vogelvangen en den Houthak van Willigen op de Grienden; ook woonen hier veel Aanneemers van ’s Gemeenelands Dijk-, Rijs- en Polderwerken. De Kerk heest een Vierkanten dikken Tooren, met een Leien Spits gedekt. Door den ijver der Gemeente tot het bijwoonen der Godsdiendige Vergaderingen wierdt dit Gebouw te klein om de Toehoorders te bevatten; waarom het in deeze Eeuwe merkelijk vergroot is. In deeze vernieuwde Kerk wierdt op den twaalfden Oftober des Jaars 1738, de eerste Predikatie gedaan. De Predikant van Werkendam is een Lid van de Klassis van Gorinchem. Voorheenen stondt hier een deftig Slot, het welk, in den Jaare 1401, door den Heer JAN VAN ARKEL, die tegen Hertog ALBRECHT VAN BEYEREN, of liever tegen zijnen Zoone WILLEM, Grave van Oostervant oorloogde, wierdt afgebrand. Wij hebban niet kunnen ontdekken of het, zedert dien tijd tot op den Jaare 1628, weder hersteld is, doch omtrent dien jaare, wierdt het door Jonkheer HENRIK VAN ECK, aan wien het door huwelijk met een Dogter nit den Huize van BRONKHORST gekomen was, weder opgebouwd, met een hoogen Trapgevel en dikken Toren, boven met Borstweeringen en Kanteelingen voorzien.

< >