eene Heerlijkheid en Dorp, in Rhijnland, niet verre van Leiden. De Heerlijkheid vinden wij op dertienhonderd zevenenvijftig Morgens, vijfhonderdzesënvijftig Roeden Lands begroot, en het getal der Huizen, volgens de jongste optelling, in ’t geheel, op tweehonderdtwaalf en één Koornmolen. De onderstelling van zommigen, alsof de naam afkomstigware van den Franschen Koning FARAMOND, die in de Vijfde Eeuw heelt geleefd, behoort zekerlijk tot de klasse van meer andere gedwongene en verre gezogte Naamsafleidingen, welke men bij zommigen, dit Dorp betreffende, aantreft. Warmond ligt zeer vermaaklijk, bij en aan den Rijdweg, welke van Haarlem na Leiden en 's Graavenhage loopt, en alzo, dagelijks, van een groot aantal rijdtuigen, druk bereeden wordt.
De Huizen staan niet digt in elkander, maar op eenigen afstand, evenwel in eene geregelde orde. Geduurende het Vermaarde beleg van Leiden, wierdt de Kerk in brand gestoken, waar van men, zedert, het Koor alleen heeft herbouwd, in ’t welk ook de Openbaare Godsdienstoeffening wordt verrigt. Meni ziet ook aldaar de Grafstede der Heeren van Warmond, eertijds een vermaard en zeer aanzienlijk Geslagt. Eer nog de Remonstranten te Leiden de vrijheid van Openbaare Godsdienstoeffeninge genooten, hadt die Gezinte te Warmond eene zo talrijke Gemeente, dat dezelve door twee Leeraars wierdt bediend. Naderhand hadt men ’er slegts éénen Leeraar. Tegenwoordig is de Gemeente geheel uitgestorven. Digt bij de Kerk der Hervormden, staat het vermaarde Fransche Kostschool.Bij en onder Warmend ontmoet men verscheiden Riddermaatige Hoflieden en Heerenhuizen. Een der aanzienlijksten is het Huis te Warmond, zijnde het Stamhuis der Heeren van dien naam. Meer dan vijfhonderd jaaren is het reeds bekend geweest, als de woonplaats van dat doorluchtig geslagt. Het is een der voortreffelijkste gebouwen in zijne soort, hier omstreeks; pronkende met een vierkanten en eenen achtkanten Toren, behalven nog twee kleinere. Een andere zwaare vierkante Toren, die ’er insgelijks plagt te staan, is voor ruim vijftig jaaren weggebroken. Van binnen ziet men een aantal ruime Zaalen en Vertrekken, overeenkomstig met den luister zijner bezitteren.
Op het Voorplein plagt men eene Brouwerij te hebben, welker Put zo laat, als niet lang voor het midden der tegenwoordige Eeuwe, nog in weezen was. Voorts wordt het Slot omringd van vischrijke Vijvers, aangenaame beplantingen, ruime wandelingen en vrugtbaare boomgaarten. Elders hebben wij aangeteekend, dat GYSBERT VAN DER CODDE, een der beroemde broederen van dien naam, een inwooner van Warmond was, en aldaar een der grordleggeren van de weleer zeer vermaarde, doch nu bijkans uitgestorvene Gezinte der Kollegianten. Het zo genaamde Warmonder Hek, zijnde den brug, over den Trekvaart gelegen, staat niet verre van het Dorp. Voorheen hadt men hier slegts eenen Schouw. Volgens Oktrooi van hun Edele Groot Mogende, in den Jaare 1639, aan Heere JAKOB VAN WASSENAAR, Heere van Warmond, verleend, wierdt de Brug aangeleid, alwaar een zekere Tol moet betaald worden.
Zie ALTING, Notit. German. Inferionis; JUNII Batavia; Handvesten van Rijnland, enz.
