bij zommigen Tzum gespeld, is, in rang, het eerste Dorp in de Friesche Grietenij Franekeradeel, in het Kwartier van Westergo. Nevens de Buurten of Gehugten, tot hetzelve behoorende, bevat het zesënvijftig Stemdraagende Boerderijen. Het Dorp is vrij geregeld aangeleid; het bestaat uit eene breede Straat, ter wederzijden met Huizen bebouwd, op welke eenige mindere Straatjes uitloopen.
De Kerk is een ruim gestigt. Nevens dien van het Dorp Koudum, wordt de Toren deezer Kerke voor den hoogsten in de Provincie aangezien. Jaarlijks wordt hier een vrij bloeiende Paerdemarkt gehouden. Eertijds lagen in en bij dit Dorp verscheiden aanzienlijke adelijke Staaten, van welke men alleenlijk de overblijfzels in groote Boerderijen ziet. Daarenboven lag, niet verre van Tjum, eertijds, een Vrouwen Klooster, Medum genaamd. Twee Boerderijen, naar men wil, op den grond daar van gelegen, voeren nog dien naam. Het gewijde gestigt was aan MARIA MAGDALENA geheiligd. Eene zwaare overstrooming deedt het dermaate verarmen, dat de Zusters genoodzaakt waren, hetzelve te verlaaten, en met haarer handen arbeid den kost te winnen. MARTINUS ELIUS, eerst Roomsch Priester in dit Dorp, doch vervolgens der Hervormde Leere toegedaan, deedt, op last der Regeeringe, in den Jaare 1566, de eerste Leerrede te Leeuwarden.
