een Stedeke, sterk Kasteel en Graafschap in de Nederbetuwe, een mijl van Thiel, en even zo verre van Wijk te Duurstede, aan het watertje de Molengraft, dat in de Linge valt, tusschen die rivier en de Lek, naast het Graafschap Kuilenburg. Vóór het jaar 1430 was Buuren eene Heerlijkheid; doch werd alstoen, door Keizer MAXIMILIAAN, tot een Graafschap verheeven, ten behoeve van JAN VAN EGMOND, Heer van Buuren. Deze Heerlijkheid, nu Graafschap, had, reeds sedert het jaar 1125, zijne eigene Heeren, die zig Heeren van Buuren en Beusighem noemden. OTTO VAN BUUREN veroverde, in ’t jaar 1315, de Stad Thiel, toen aan Braband behoorende, en sloeg de burgers ter neder.
WILLEM VAN BUUREN, en zijn broeder, verbonden zig, in 1427, met den Bisschop van Utrecht, tegen hunnen Leenheer ARNOLD. Hertog van Gelder, die, in 1430, Buuren bemagtigde, en hetzelve aan zijnen broeder WILLEM VAN EGMOND schonk. ANNA VAN EGMOND, eenige dochter van MAXIMILIAAN VAN EGMOND, trouwde, in 1551, met WILLEM DEN EERSTEN, Prins van Oranje. Bij de erfdeeling, tusschen den Koning van Pruissen en JOHAN WILLEM FRISO, Prins van Oranje, is het Graafschap aan dit damhuis gebleeven, en behoort thans aan Prins WILLEM DEN VIJFDEN, geboren Graaf van Buuren. Dit Graafschap, in de Nederlandsche beroerten, verbeurd verklaard zijnde, werd het Kasteel door de Spanjaards in bezit gehouden; doch ORANJE maakte zig, van dezen zijnen eigendom, in het jaar 1572, door list, meester. In 1575 werd het wederom door de Spaanschen bemagtigd, en viel naderhand in handen der Staaten. In 1672 geraakte het in de magt der Franschen, die het, even als alle andere plaatsen, wederom moesten verlaten. Het Kasteel van Buuren, dat een bezienswaardig gebouw is, staat even buiten de Stad. In zijnen omtrekt beslaat het meer dan dertien honderd treden. Het legt rondsom in een diepe graft, buiten welke nog twee andere gelegen zijn. Het heeft vier torens, en honderd zeventig vertrekken binnen deszelfs muuren. Op hetzelve werd Hertog ARNOLD VAN GELDER, door zijnen ontaarten zoon ADOLFH, zes jaaren gevangen gehouden. In het jaar 1493 werd het, door Hertog KAREL van Gelder, verwoest, doch door den grootvader van MAXIMILIAAN wederom opgebouwd. In den Voorburg van het Kasteel heeft de Drossaart zijne wooning.
Het Raadhuis is, in 1741, fraai herbouwd. Buuren, voorheen met Etsch gecombineerd, wordt thans door een eigen Predikant bediend, zijnde de Kerk ook sedert eenige jaaren veel verbeterd. Men vindt ’er geene Gezinten behalven de Gereformeerden. ’t Weeshuis, gesticht in 1614, is mede een aanzienlijk gebouw, waarin vier-en-twintig kinderen, als twaalf uit de Stad en twaalf uit het Graafschap, onderhouden worden. De Burgers genieten ’er nog aanzienlijke Voorregten. Men heeft ’er twee Kollegiën, die de Regeering waarneemen, naamlijk de Wethouderschap en het Gerecht; hebbende het eerste tien Leden: te weeten, den Drost van de Stad en ’t Graafschap, en den Schout der Stad- en Hoofd-bank; één Stads Burgemeester, één Burgemeeder van Schepenen, zes Schepenen en één Secretaris. Het tweede Kollegie beüaat uit Schout en zeven Schepenen, waaronder ook de Burgemeester van Schepenen is; dit Kollegie heeft zijnen eigen Secretaris: men beroept zig van den gerechte ten platten lande op dezen rechtbank. Ook is ’er een Rentmeesler over de Stad en ’t Graafschap. De Drost of Hoofofficier oefent, in het crimineele, zijn ampt over het geheele Graafschap. Hij is tevens Dijkgraaf, en Stadhouder van de Leenen, ontvangende zijn ampt van den Graaf van Buuren, gelijk ook de Rentmeester door denzelve wordt aangesteld; waarvoor aan hem groote recognitiën betaald worden. Te Buuren, alwaar men bijna twee honderd huizen telt, worden twee Jaarmarkten gehouden.
