Duits schrijver (Langewiesen, Schwarzburg-Sondershausen, 16 Febr. 1749 - Aschaffenburg 22 Juni 1803), belastte zich te Dusseldorp met de redactie van Iris (een „Vierteljahrsschrift für Frauenzimmer”). Na een reis van 3 jaar in Italië werd hij voorlezer van de keurvorst van Mainz en, na diens dood, bibliothecaris der door hem aan de staat vermaakte boekerij, met de titel van hofraad.
In die tijd verschenen van hem: Ardinghello oder die glückseligen Inseln (2 dln, 2de dr., 1794) en Hildegard von Hohenthal (2 dln, 1795-1796); deze romans zijn bekend om hun met zinnelijke gloed geschreven schilderingen van het kunstenaarsleven. In het eerste werk is veel kunstgeschiedenis verwerkt; het laatste werk is voor de muziekgeschiedenis merkwaardig, omdat er reeds verwantschap in valt te constateren met de latere, typisch romantische „Musikanschauung”. In filosofisch opzicht is Heinse weinig, daarentegen technisch-muzikaal uitnemend geschoold en in die hoedanigheid deelt hij de opvattingen der vakmusici van zijn tijd, die de theorieën van Verlichting of Sturm und Drang bij hem overschaduwen. Door de zinnelijke mystiek der klankopvatting doet hij denken aan Novalis of Tieck.Bibi.: Sinngedichte (1771); Begebenheiten des Encolp, aus dem Satiricon des Petron übersetzt (2 dln, 1773); Die Kirschen (1773); Laidion oder die eleusinischen Geheimnisse (1774); vertalingen van Torquato Tasso’s ,,Bevrijd Jeruzalem” en Ariosto’s „Razende Roeland” in Duits proza; Anastasia und das Schachspiel (2 dln, 1803, brieven uit Italië); Briefe zwischen Gleim, Heinse und Johannes von Müller (2 dln, 1806-1808); Sämtliche Schriften (uitgegeven door Laube, 10 dln, 1838; door Schüddekopf, 13 dln, 1902-26).
Lit.: Joh. Schober, W. H. (1882); Brecht, W. H. und der ästhetische Immoralismus (1911); H. Goldschmidt, W. H. als Musikästhetiker (1909 in de Riemann-Festschrift); R. v.
Lauppert, Die Musikästhetik W. H.’s, diss. (1912); A. Jolivet, H., sa vie et son œuvre jusqu’en 1787, diss. Paris (1922); A. Zippel, W. H. und Italien (1930); Th.
C. van Stockum, W. H. und sein Roman Ardinghello (Neophilologus 19, 27; 1933); A. Leitzmann, W. H. in Zeugnissen seiner Zeitgenossen (1938).
