Vrouwelijke heiligen is een groep heiligen die een aparte positie in de icoonkunst innemen. Vrouwen worden net als mannen geïdentificeerd aan de hand van hun kledij – als non bijvoorbeeld, of als keizerin – maar vrouwelijke heiligen hebben daarnaast nauwelijks karakteristieken waaraan ze te herkennen zijn. Deels had dit te maken met hun status; alleen van de belangrijkste heiligen werd een beschrijving van het uiterlijk vastgelegd, en de Byzantijnse en orthodoxe kerk zijn mannelijke bolwerken. Er was echter ook een praktische moeilijkheid: de kleding van de vrouwen verborg voor een groot deel hun haar en ze hadden natuurlijk geen baard.
De icoonkunst richtte zich in hoge mate op de differentiatie in haar- en baarddracht om persoonlijke karakteristieken aan te brengen. Er was dus gewoonweg minder om mee te werken als het om vrouwen ging. Verder zijn er vrouwelijke heiligen die hun eigen attributen hebben waaraan ze te herkennen zijn, bijvoorbeeld Helena met het Ware Kruis, Thekla, die een evangelieboek in haar hand houdt en Anastasia Pharmacolytra, die een medicijnflesje vasthoudt. Deze heiligen worden op hun eigen plek in dit lexicon besproken. Meestal werden vrouwelijke heiligen uitgebeeld als jonge vrouwen; hun biografieën verhalen van hun schoonheid, die verwijst naar de innerlijk schoonheid en harmonie van de heilige vrouw. Een rond gezicht werd in de Byzantijnse tijd gezien als een teken van schoonheid. De twaalfde eeuwse historica Anna Comnena, die het mooie uiterlijk van haar moeder Irene beschreef, zegt: ‘Haar gezicht was niet helemaal rond ... maar het week maar een beetje af van een perfecte cirkelvorm’.
