Ikonen Lexicon

Karin Braamhorst (2004)

Gepubliceerd op 01-03-2017

Tricherusa

betekenis & definitie

Tricherusa (driehandige) is een icoontype van de Moeder Gods met drie handen. De icoon van de driehandige moeder Gods is een variant op de iconografie van de Hodegetria.

De theoloog Johannes van Damascus (feestdag 4 december) schrijft in de achtste eeuw een vurig pleidooi voor de verering van iconen. Juist in deze tijd, de tijd van het iconoclasme (726-843) valt het geschrift niet in goede aarde. Op bevel van de Byzantijnse keizer Leo III wordt de rechterhand van Johannes van Damascus afgehakt, zodat hij niet meer kan schrijven. Een gebed voor de icoon van de Moeder Gods doet de hand weer aangroeien en Johannes schenkt als dank een votiefhand aan de Moeder Gods. De icoon wordt overgebracht naar het Sabbas-klooster in Jeruzalem, waar Sava, de aartsbisschop van Servië, kennis maakt met de icoon en haar meeneemt. Later wordt de icoon geschonken aan het Servische Chilandar-klooster op de heilige berg Athos. De wonderdoende icoon wordt veelvuldig gekopieerd en daarbij wordt de votiefhand in de schildering opgenomen, alsof de Moeder Gods echt drie handen heeft.

Variant op het verhaal: Keizer Leo III speelde de kalief van Damascus een vervalste brief van Johannes van Damascus in handen, waarin deze de stad aan de Byzantijnen zou hebben verraden. Zonder vorm van proces liet de kalief de rechterhand van Johannes afhakken en openlijk tentoonstellen. Johannes slaagde erin weer in het bezit van zijn hand te komen. Biddend tot een Maria-icoon hield hij de dode hand tegen zijn armstomp. De Moeder Gods verhoorde zijn gebed en de hand groeide weer aan.

< >