Ikonen Lexicon

Karin Braamhorst (2004)

Gepubliceerd op 01-03-2017

Metaalbekleding

betekenis & definitie

Metaalbekleding is versiering die als bekleding dient van een icoon. In de tiende eeuw verschenen in Byzantium de eerste metaalbekledingen. Vanaf de vijftiende eeuw werden in Moskou bekledingen gemaakt door de meest vaardige goud- en zilversmeden die aan het hof van de Grootvorst werkten.

Pas in de achttiende eeuw kregen ze grote faam. Tot de zeventiende eeuw was de meest voorkomende bekleding de basma, een rand van gedreven metaal of niëllowerk dat de icoon omlijst, maar de voorstelling geheel vrijlaat. De oklad is een versiering die ook de achtergrond en de aureolen omvat. De riza is de meest uitgebreide vorm van metaalbekleding; die laat alleen gezichten, handen en voeten onbedekt. Soms werden nog andere lagen in reliëf aan de riza toegevoegd, zoals de Tsata, een soort ‘slab’ in de vorm van een halve maan. Ook werden soms kronen en mijters toegevoegd.

Metaalbekledingen werden in veel gevallen nog verrijkt met edelstenen, parels, filigraanwerk en ingelegd email (cloisonné).