Tot 1990 had het woord ‘illegaal’ een positieve, zelfs heldhaftige betekenis. Het werd geassocieerd met moedig verzet in de tweede wereldoorlog. De betekenis is verschoven en de gevoelswaarde van het woord is veel negatiever geworden.
Veel van wat gezegd wordt over illegalen is per definitie onzeker. De schattingen over hun aantal lopen uiteen van 50.000 tot 225.000.
- De meeste illegalen zijn legaal Nederland binnengekomen maar door het verlopen van hun visum, doordat het asielverzoek is afgewezen of doordat hun herkomstland tot ‘veilig gebied’ is verklaard, is hun verblijfstitel niet meer geldig.
- Illegalen worden om het land binnen te komen vaak geholpen door landgenoten. Ze worden door hen ook uitgebuit.
- Een huwelijk met een Nederlander is een aantrekkelijke, maar wel steeds lastiger manier om legaal te worden.
- Illegalen weten dat ze in een kwetsbare positie verkeren. Een deel houdt zich daarom waarschijnlijk pijnlijk nauwkeurig aan de wet.
- Sommige sectoren van het bedrijfsleven kúnnen niet zonder illegalen: de horeca en de producten in de tuinbouw zouden onbetaalbaar worden. Illegalen verdienen veel minder en werken vaak in onaanvaardbare omstandigheden. Ze durven niet op te komen voor hun rechten. Legaliseren heeft voor hen, dus op individueel niveau, grote voordelen maar een deel van het bedrijfsleven (horeca, tuinbouw) zou onmiddellijk zoeken naar nieuwe illegalen.
- Illegalen worden de laatste jaren steeds meer uitgesloten van werk, wonen, onderwijs en gezondheidszorg. Op lange termijn kan dat leiden tot verbitterde jongeren en tot de uitbraak van besmettelijke ziekten.
- Als een samenleving zeer streng wil zijn in het weren van illegale vreemdelingen, dan moet zij de beginselen van een humane rechtstaat opgeven. Voor dat dilemma staat deze samenleving als zij bijvoorbeeld besluit dat ernstig zieke, maar niet dóódzieke, illegalen geen medische meer verzorging krijgen. (North in Muuss: Westerse democratische rechtstaten zijn niet in staat migratie volledig te beheersen. blz. 100)
