Alles-of-niets-instelling van een sportman; erop of eronder; verliezen of winnen (de bloemen). Een zegevierende wielrenner krijgt op het podium immers een grote bos gladiolen overhandigd. De uitdrukking wordt vooral gebruikt tijdens massasprints, wanneer er veel risico’s genomen worden met het oog op het vooropgestelde resultaat. Een coureur gokt op alles en neemt vaak een risico. Winnen en verliezen zitten in de topsport dicht bij elkaar. Deze uitdrukking wordt doorgaans toegeschreven aan Gerrie Knetemann (het was als het ware zijn levensmotto) maar het is zeer de vraag of hij haar wel bedacht heeft. De oudste vindplaats tot nu toe (1986) heeft het over de Elfstedentocht, terwijl andere citaten van eind jaren tachtig uit de voetbalverslaggeving komen. Volgens sommigen zou Jan Gisbers, ploegleider van wielerformatie PDM, de uitdrukking midden jaren tachtig gelanceerd hebben (als variant op ‘de dood of de gladiatoren’). In 1996 publiceerde oud-wielrenner Pascal Kolkhuis Tanke: De gladiolen en de dood. In de Nijmeegse Vierdaagse, het jaarlijkse internationale wandelfestijn, is de uitdrukking sinds de jaren negentig van vorige eeuw goed ingeburgerd: na een succesvolle afsluiting wordt de wandelaar de laatste dag beloond met gladiolen vanuit het publiek; de weg naar de finish is die dag zelfs omgedoopt in ‘Via Gladiola’. Variant: de dood of de beker.
Als een van ons wegrijdt, dan zullen de favorieten toch moeten reageren. Dus toch de dood of de beker? (Nieuwe Revu, 20/07/1989)
De frisheid van winnaar Indurain sprak boekdelen. De talentvolle Spanjaard had de zwoegende en strompelende LeMond gemakkelijk kunnen volgen en liet hem in het zicht van de eindstreep reddeloos achter. De Tour miste aanvallers van het allooi Theunisse, of ongecompliceerde Colombianen en Spanjaarden, renners die zich ergeren aan apathie en geslenter, kamikaze-piloten die aan overmoed en agressie ten onder gaan, maar die het peloton door hun rijstijl in stukken kunnen slaan. Types van ‘de dood of de gladiolen’. (NRC Handelsblad, 23/07/1990)
