Relegatio - Oorspronkelijk de verwijdering uit Rome van een burger of peregrinus, ingevolge de beslissing van een magistraat, en wel als voorzorgsmaatregel.
Naderhand werd het ook beschouwd als een straf in de criminele rechtspraak en maakte de relegatio het voorwerp van de strafwetgeving uit. De relegatio kon in verschillende graden toegepast worden. De zachtste vorm was een eenvoudige, tijdelijke wegzending zonder enige beperking, beslaglegging of lijfsdwang na de terugkeer, en tevens ook zonder verlies van burgerrecht.
De strengste vorm was de deportatio met inbeslagneming van eigendommen en goederen en verlies van het burgerrecht. Relegatio kon ook omvatten het verblijfsverbod in een bepaalde stad of provincie, of de verplichting in een bepaalde stad te verblijven (zoals Ovidius in Tomi).
De gebruikelijke vorm van de relegatio was de verbanning naar een eiland of de woestijn (bij Egypte). Zo’n verbanning in allerlei vormen was de straf die vooral aan leden van de hogere standen werd opgelegd. Het gewone volk werd voor gelijkaardig misdrijf met dwangarbeid of de dood gestraft.
