Epinikion - Overwinningslied, een Griekse koorzang, gedicht ter ere van de overwinnaar in één van de vier Pan- helleense spelen, gewoonlijk dan in de atletiek, het hardlopen en in de paardenwedrennen.
De voornaamste epinikionschrijvers waren Simonides van Keos en diens neef Bacchylides van Keos, doch vooral Pindaros van Thebe.
De overwinningsliederen worden gerangschikt naar de plaats waar de overwinning werd behaald, zo: Olympische, te Olympia in de spelen ter ere van Zeus; Pythische, te Delphi, ter ere van Apollo; Korinthische of Isthmische, te Korin- thos, ter ere van Poseidon; Nemeïsche, te Nemea, ter ere van Zeus en Herakles.
Een epinikion, in zijn gewone vorm,
werd gecomponeerd in groepen van drie strofen, die triaden vormden. De zang bestond uit drie delen: de archè of inleiding, groots opgevatte schildering van de overwinning en toespeling op de gevierde overwinnaar; de omphalos, een episch-mythisch gegeven, dat enig verband met de overwinning of de overwinnaar had; de dichter behandelde veelal het mythische onderwerp volgens eigen visie, zodat het toch weer lyrisch werd; de epilogos of slot, lofzang op de overwinnaar, beschouwingen voor de mecenas die de training en dus de overwinning mogelijk had gemaakt, aansporingen voor verdere gedragsregels, waarschuwingen om niet hoogmoedig te worden en op zijn hoede te blijven voor de afgunst van anderen.
In bepaalde bronnen vind men voor deze drie delen de benamingen: strofe, antistrofe en epodos.
Het epinikion werd gewoonlijk besteld door de magistraat of de vorst, tiran van de stad, waar de overwinnaar woonde en waar hij bij zijn terugkeer feestelijk gehuldigd werd. De zegezang werd gezongen bij de aankomst van de held, tijdens de processie naar de tempel, waar de overwinningskroon aan de godheid werd toegewijd, of tijdens het feestelijk banket, hem aangeboden door zijn vaderstad, en waarop de vooraanstaande burgers en de dichters werden uitgenodigd.
Sommigen beschouwden de epinikion als minderwaardige poëzie, omdat ze op bestelling werd gemaakt, rijkelijk beloond werd en slechts sportoverwinningen bezong. Om ze naar juiste maatstaven te beoordelen, hoeven we alleen na te gaan wat de sport en de Panhelleense spelen in de oudheid betekenden voor de Griek en het leven in de polis. Het was de adellijke tijd van de sport en de feesten hadden nog een nationaal en religieus karakter. In de overwinnaar bezong de dichter niet zozeer een bepaald persoon, als wel een begrip, een gedachte. Het epinikion was een hulde aan de lichamelijke schoonheid, het uithoudingsvermogen, de kracht en de lenigheid. De opdracht tot het dichten van een zegezang was een eervolle taak en de erkenning van een groot dichterlijk talent.
