Caput - Rechtspersoonlijkheid van een mannelijk burger. Zij omvatte ten opzichte van het Romeins recht drie elementen: de status libertatis, de status civitatis en de status familiae (zie Civis). De burger kon deze volheid van burgerrechten verliezen, geheel of gedeeltelijk. Er waren verschillende gradaties.
De Capitis deminutio minima, de minst belangrijke of vérstrekkende, was het gevolg van een wijziging in de status familiae, b.v. wanneer iemand door adoptie in een andere familie overging.
De Capitis deminutio media was het gevolg van een wijziging in de status civitatis. Ze was vrijwillig, indien een burger afzag van het Romeinse burgerrecht om over te gaan naar het burgerschap van een andere staat. Ze was opgelegd bij de wet, b.v. wanneer een beklaagde in ballingschap ging voor of na een rechterlijk vonnis; ook wanneer hij de religieuze excommunicatie opliep (interdictio aquae et ignis). In deze gevallen verloor de balling het burgerrecht, indien hij in een vreemde staat genaturaliseerd werd. Hij kon steeds weer als volwaardig burger opgenomen worden door een beslissing van het Romeinse volk.
De Capitis deminutio maxima was het totaal verlies van de vrijheid, de status libertatis. Hierdoor verviel men tot slavernij, b.v. bij desertie of onttrekking aan de census, of zolang een Romeins soldaat krijgsgevangen was. Deze laatste kreeg na zijn terugkeer opnieuw de volheid van zijn rechten.
