Gouden horizon encyclopedie

Dr. B.M. Parker (1959)

Gepubliceerd op 07-10-2024

SPROOKJES

betekenis & definitie

Sprookjes zijn korte verhalen waarin (soms in proza, soms in versvorm) verteld wordt over wonderbaarlijke gebeurtenissen. Voorbeelden van zulke vertellingen: Klein Duimpje, Hans en Grietje, Roodkapje, enz.

Tegenwoordig worden sprookjes meestal aan kinderen verteld. Dat is echter niet altijd zo geweest. Aanvankelijk waren ze, op enkele uitzonderingen na, in hoofdzaak bestemd voor volwassenen. Tijdens de lange, donkere winters op het platteland werden ze verteld aan het flakkerende haardvuur en op die manier van generatie op generatie overgeleverd. Pas vrij laat in de geschiedenis zijn ze voor het eerst op schrift gesteld.

In sprookjes komen heel vaak fantastische wezens voor zoals elfen, kabouters, tovenaars, heksen, reuzen en geesten. Ook kinderen, koningen, prinsen en prinsessen spelen in sprookjes dikwijls een belangrijke rol.

De eerste Europese sprookjes, die op schrift werden gesteld, zijn in de 17e eeuw verzameld door de Franse schrijver Perrault. In de 19e eeuw begonnen de gebroeders Grimm met het verzamelen en bewerken van Duitse volksvertellingen. Zowel de sprookjes van Perrault als die van Grimm zijn in vele talen overgebracht; ook in het Nederlandse taalgebied kennen we de belevenissen van Roodkapje, van Sneeuwwitje en van Assepoester. Veel later begonnen ook andere schrijvers, sprookjes te publiceren (Andersen; Dickens). Hun verhalen zijn echter meer op het dagelijkse leven afgestemd en handelen niet meer over elfen en kabouters.

In latere jaren hebben schrijvers zich vaak van het sprookje bediend om in een sprookjesachtige vorm iets te vertellen dat zich op geen andere wijze vertellen liet.

Voorbeelden daarvan zijn Edgar Alan Poe (‘Fantastische Vertellingen’) en Hoffmann (‘Vertellingen’). Vooral in zulke gevallen richtte de schrijver zich niet tot kinderen maar tot volwassen lezers, die de verborgen bedoelingen van de verhalen zouden kunnen begrijpen.

Zowel in gesproken als in geschreven vorm moeten sprookjes beschouwd worden als een belangrijk onderdeel van de internationale letterkunde.

< >