In Nederland en vooral ook in België is basketbal de laatste jaren snel in populariteit toegenomen. Aanvankelijk vooral populair op allerlei middelbare scholen is de basketbalsport later een zelfstandig bestaan gaan leiden, compleet met een nationale bond, competities, bekende spelers en verenigingen.
Het basketbal stamt uit de Verenigde Staten. Het werd in 1891 ‘uitgevonden’ door dr. James Naismith, een leraar uit Springfield. Dr. Naismith zocht naar een sport, die niet alleen het ‘gat’ zou vullen tussen het Amerikaanse baseballseizoen en het voetbalseizoen maar die bovendien voor oudere mensen niet al te inspannend zou zijn. De leraar experimenteerde met mandjes (in het Engels ‘baskets’) die hij hoog tegen de muren van zijn gymnastiekzaal vastmaakte.
Doel van het spel was: de bal in het mandje van de tegenstander te krijgen. Tegenwoordig zijn de baskets zonder bodem: de bal valt er doorheen. De eerste baskets van dr. Naismith echter hadden nog wel een bodem: na elk doelpunt moest iemand met een laddertje naar boven om de bal terug te halen!
Dr. Naismith deed zijn uiterste best om te voorkomen, dat zijn nieuwe sport ruw zou worden. Een van de regels, die hij daarom ontwierp, verbood de spelers met de bal te lopen. Dat lopen zou immers tot gevolg hebben, dat andere spelers de man met de bal zouden proberen tegen te houden - en dr. Naismith was van mening, dat zoiets gemakkelijk zou kunnen leiden tot ruw spel. Door deze en andere regels werd basketbal aanvankelijk beschouwd als een sport voor slappelingen.
Maar heel lang heeft dat niet geduurd. De regels werden gewijzigd; het aantal spelers van acht of negen teruggebracht tot vijf; voortaan mocht er met de bal ‘gedribbeld’ worden - en al heel gauw werd het spel zó snel, dat het bepaald niet meer geschikt was voor oudere mensen!
In de eerste jaren van de basketbalsport bleef de score nog laag - maar tegenwoordig is het geen uitzondering meer als een goed team meer dan 100 doelpunten per wedstrijd maakt!
In de basketbalsport kent men overigens verschillende reglementen, afhankelijk van de leeftijd van de spelers. In Nederland mag een jeugdspeler 3 overtredingen begaan voordat hij het veld moet verlaten; een senior 4.
De speeltijden variëren wel, maar er zijn in Nederland ook juniores die 2 X 20 minuten spelen. In de Verenigde Staten is de basketbalsport gebleven zoals dr. Naismith ze bedoeld had: een sport voor binnenshuis. Ook in Nederland is het ondanks buitenshuispogingen een binnen-sport gebleven.
De sterkste basketbalspelers komen nog steeds uit de Verenigde Staten - wat niet zo vreemd is want ook basketbal is daar reeds lang uitgegroeid tot een beroepssport.